دیجیکالا در آستانه ورودش به بازار بورس از جزئیترین گزارش تجارت الکترونیکی کشور پرده برداشت. گزارشی که نشان میدهد بزرگترین خرده فروشی آنلاین کشور در حالی به عنوان اصلیترین شرکت نوآور به تالار شیشهای بورس نزدیک میشود که ۲۶ میلیون بازدید ماهانه دارد و و فروش خالص ریالی آن در ۸ سال گذشته به طور متوسط هر سال ۱۱۲ درصد رشد داشته است.
دیجیکالا به عنوان بزرگترین خردهفرشی آنلاین امروز ( ۳۰ تیر) اولین گزارش سالانه خود را به صورت عمومی منتشر و در اختیار رسانهها گذاشت. البته این گزارش به روزرسانی شده نسخه گزارش شش ماه اول سال ۹۸ دیجیکالا است که آذر ماه سال گذشته و در مراسمی از آن رونمایی شد. بنابراین اطلاعات گردآوری شده در این گزارش چندان تفاوت قابل توجهای با گزارش سال گذشته این شرکت ندارد.
این گزارش که توسط دپارتمان هوش تجاری دیجیکالا استخراج شده، به دنبال پاسخ برای این سوال است که رفتار خرید کاربر و مصرفکننده ایرانی در فضای آنلاین سال ۹۸ چگونه بوده است. به باور دیجیکالا این گزارش به بیش از ۶۰ هزار کسبوکار ایرانی که محصولات خود را از طریق این سرویس در اختیار مردم در سراسر کشور میگذارند، کمک میکند تا فرآیندهای فروش و عرضه کالاهای خود را بهینه کنند. یکی از نکاتی که جای خالی آن در این گزارش احساس میشود، اشاره به وضعیت خرید آنلاین به کمک دیجیکالا در یک ماه پایانی سال و با شروع ویروس کروناست.
خانواده بزرگ دیجیکالا
دیجیکالا امروز و در آستانه ۱۴ سالگی خود در حالی اولین گزارش جامع و سالانه خود را منتشر میکند که تنها یک خرده فروشی آنلاین صرف نیست و زیر مجموعههای مختلف دیگر نیز به این شرکت بزرگ فعال در حوزه تجارت الکترونیکی کشور اضافه شده است. فروشگاه کتاب الکترونیکی و صوتی فیدیبو، فروشگاه پوشاک دیجیاستایل، سوپر مارکت آنلاین (Digikala Fresh)، زیرساخت پرداخت الکترونیکی دیجیپی، مرکز نوآوری دیجیکالا نکست، سرویسهای تبلیغات آنلاین و آفلاین، لجستیک، سرویسهای ابری و محتوایی و … از جمله سرویسهایی است که در چند سال گذشته به خانواده دیجیکالا اضافه و دامنه فعالیت این خرده فروشی آنلاین را گستردهتر کرده است.
ادغام سرویس ادرو، پلتفرم فعال در حوزه تبلیغات دیجیتال در تیم خرده فروشی آنلاین دیجیکالا و سرمایه گذاری در استارتآپ کمدا در اواخر سال ۹۸ از دیگر فعالیتهای دیجیکالا برای وسعت دادن به دامنه فعالیتش در بازار تجارت الکترونیکی کشور بوده است. دیجیکالا افتتاح مرکز پردازش کالای دانش در تهران را یکی از اصلیترین نقطه قوت خود میداند که براساس ادعای این شرکت یکی از بزرگترین مراکز پردازش کالا در خاورمیانه و شمال آفریقا به حساب میآید. این مرکز با مساحت ۵۰ هزار متر مربع، ظرفیت انبارش ۵ میلیون قلم کالا و ظرفیت پردازش ۵۰۰ هزار کالا در روز را دارد که دیجیکالاییها معتقدند با این وسعت و قدرت در پردازش کالا قابل مقایسه با پیشروترین نمونههای جهانی است.
تعداد بازدیدکنندگان ماهانه دیجیکالا در سال ۹۸ به ۲۶ میلیون بازدید ماهانه رسیده است
ارتش بازدیدکنندگان دیجیکالا ۲۶ میلیون بازدید ماهانه را روی این پلتفرم رقم زدهاند و تعداد بازدید از وبسایت و اپلیکیشن آن در سال گذشته به ۵.۴ میلیون بازدید رسیده است. دیجیکالا آمار بازدیدکنندگان خود را در گزارش از نیم سال اول ۹۸ را ۲۰ میلیون بازدید اعلام کرده بود که نشان میدهد در نیم سال دوم ۹۸ تنها ۶ میلیون بازدید بیشتر به این تعداد اضافه شده است.
دیجیکالا کل زمان سپری شده کاربران در این سرویس را به زمان ساختن دیوار بزرگ چین مقایسه کرده که حدود ۲۰۰ سال طول کشیده است. اگر زمانی که کاربران در این سرویس در سال گذشته سپری کردهاند را صرف ساخت دیوار چین شود، میتوان ۱۱۲ دیوار چین داشت.
بازار خرده فروشی آنلاین در ایران و جهان
تا پایان سال ۱۳۹۸ در ایران و براساس گزارش رگولاتوری حدود ۷۵ میلیون کاربر اینترنت موبایل فعال بودهاند. از سوی دیگر هم گزارش شاپرک نشان میدهد که تعداد تراکنشهای آنلاین در کشور از هزار و ۱۰۰ تراکنش در سال ۹۷ به هزار و ۴۵۷ تراکنش در سال ۹۸ رسیده است. رشد تعداد کاربران اینترنت و حجم تراکنشهای آنلاین کشور نشان میدهد که تا چه اندازه بستر فعالیت برای کسبوکارهای آنلاین در کشور فراهم است.
سهم خرده فروشی آنلاین در کشور از کل بازار خرده فروشی ایران تنها ۲ درصد است
با این حال گزارش دیجیکالا حکایت دیگری را هم نشان میدهد و آن اینکه با وجود رشد استفاده از اینترنت در ایران، سهم خرده فروشی آنلاین از کل بازار خرده فروشی ایران ۲ درصد است. این سهم از خرده فروشی آنلاین در مقایسه با سهم خرده فروشی آنلاین کشورهای بزرگ جهان آنقدر اندک است که به چشم نمیآید. چین با ۲۵ درصد، کره جنوبی و بریتانیا با ۲۲ درصد، آمریکا و کانادا با ۱۱ درصد پنج کشوری هستند که بیشترین سهم را در خرده فروشی آنلاین جهان دارند. البته گزارشهای مختلف نشان میدهد که با رشد شیوع ویروس کرونا در جهان، سهم خرده فروشی آنلاین از کل بازار خرده فروشی با رشد خیرهکنندهای همراه بوده است.
ارزش و تنوع کالایی در دیجیکالا
تلاطمهای گاه و بیگاه در بازار اقتصادی کشور، تحریم، افزایش پله به پله نرخ ارز و به تازگی شیوع ویروس کرونا بسیاری از کسبوکارها از جمله کسبوکارهای آنلاین را با مشکلات جدی روبه رو کرده است. مدیران دیجیکالا هم اعلام میکنند این پلتفرم آنلاین فروش کالا و خدمات به واسطه این تغییرات لحظهای اقتصادی با مشکلات جدی روبهرو شدهاند؛ اما توانستهاند با برنامهریزیهای مشخص به رشد خود در بازار اقتصادی کشور ادامه دهند.
گزارش عملکرد سال ۹۸ دیجیکالا نشان میدهد که این سرویس از سال ۹۷ تا ۹۸ رشد ۱۵۶ درصدی را تجربه کرده است که البته این رشد در نیمه دوم سال ۹۸ بیشتر اتفاق افتاده است. همچنین براساس این گزارش فروش خالص ریالی دیجیکالا در ۸ سال گذشته به طور متوسط هر سال ۱۱۲ درصد رشد داشته است. این آمار در حالی در گزارش سال ۹۸ دیجیکالا ثبت شده که مدیران دیجیکالا در مراسم ارائه گزارش عملکرد نیم سال اول سال ۹۸ این سرویس، فروش خالص ریالی دیجیکالا در ۸ سال گذشته را به طور متوسط هر سال ۱۱۱ درصد اعلام کرده بودند.
گزارش عملکرد سال ۹۸ دیجیکالا نشان میدهد که این سرویس از سال ۹۷ تا ۹۸ رشد ۱۵۶ درصدی را تجربه کرده است که البته این رشد در نیمه دوم سال ۹۸ بیشتر اتفاق افتاده است
همچنین تنوع کالا در دیجیکالا نیز در سال گذشته به شکل چشمگیری افزایش پیدا کرده است. در حالی که براساس گزارش نیم سال اول ۹۸، دیجیکالا اعلام کرده بود که تعداد کالاهای جدید در این سرویس به ۵۴۰ هزار کالا رسیده، حالا در گزارش کلی سال ۹۸، این شرکت اعلام میکند که تنوع کالا جدید در سال گذشته روی این پلتفرم به ۱ میلیون و ۱۵۳ هزار کالا رسیده و کل تنوع کالایی روی آن نیز برابر با ۲ میلیون و ۲۳۸ هزار و ۲۸۷ کالا است. مدیران دیجیکالا معتقدند اضافه شدن کالاهای غیر دیجیتالی در سال ۹۴ و در گام بعدی اضافه شدن مدل مارکت پلیس به این پلتفرم در سال ۹۶ باعث رشد تنوع کالایی در دیجیکالا شده است.
این ایرانیان دوستدار خرید آنلاین
یکی از جنبههای مثبت خرید از دیجیکالا این است که ارائه سرویس از سمت آن تنها محدود به پایتخت نمیشود و کاربران از سراسر ایران امکان تهیه کالا به کمک این پلتفرم را دارند. تا پایان سال ۹۸ تعداد کاربران ۱۲ هزار و ۲۳۰ روستا از دیجیکالا خرید کردهاند. همچنان طولانیترین مسیری که یک سفارش از سمت دیجیکالا به کاربرش تحویل داده شده، مربوط به روستا پسابندر در استان سیستان و بلوچستان بوده که یک دسته بازی HV-G69 را سفارش داده است.
تراکم مشتریان دیجیکالا به نسب جمعیت هر استان، در استانهای تهران، البرز و یزد از سایر استانها بیشتر است. همچنین تراکم مشتریان در استانهای سیستان و بلوچستان، کردستان و خراسان شمالی کمتر از سایر استانها است
از سوی دیگر دیجیکالا متوسط ارزش سفارشها در هر استان را هم بررسی کرده است. براین اساس متوسط مبلغ هر سفارش در استانهای تهران، خوزستان و البرز کمتر از سایر استانها است. دیجیکالا وجود این شرایط در استانهای تهران و البرز را به دسترسی کاربران این استانها به کالاهای سوپرمارکتی و تند مصرف ارتباط داده است. به باور تحلیلگران دیجیکالا، بیشتر بودن خرید مشتریان در یک بازه زمانی مشخص، متوسط مبلغ هر سفارش را در این استانها کاهش میدهد. در واقع افزایش دفعات خرید هر مشتری منجر به کاهش متوسط مبلغ هر سفارش میشود.
در کنار آسان شدن خرید آنلاین، دیجیکالا به ایجاد شغل در سراسر کشور هم کمک کرده است. آنطور که در گزارش دیجیکالا آمده در ۳۵ مرکز دیجیکالا ۴ هزار و ۷۳ نیروی تمام وقت تا پایان سال گذشته در ۲۶ استان ایران مشغول به کار بودهاند.
کاربران از دیجیکالا چه میخواهند؟
با اینکه حداقل در ۵ سال گذشته دیجیکالا با اضافه کردن کالاهای متنوع دیگر به جز کالاهای دیجیتال سعی کرده تا دامنه فعالیت خود را در اکثر بازارهای مصرفی گسترده کند؛ اما به نظر میرسد همچنان کاربران به کمک دیجیکالا به دنبال خرید کالاهای دیجیتالی هستند. مطالعه جستوجوهای کاربران دیجیکالا در سال ۹۸ نشان میدهد که این کاربران بیشتر از همه موبایل،هدفون و کنسول بازی را جستوجو کردهاند. البته به نظر میرسد با نزدیک شدن به ماه پایانی سال و شیوع ویروس کرونا توجه کاربران به خرید کالاهای بهداشتی و سلامتی هم افزایش پیدا کرده است. به طوری که در جایگاه ششم جستوجوها ماسک تنفسی قرار دارد. این در حالی است که در نیم اول سال ۹۸، بعد از موبایل، هارداکسترنال، پاور بانک کالاهایی مانند فلش مموری، ساعت و هندزفری در بین جستوجوی کاربران در این پلتفرم خرید آنلاین قرار داشتند.
بیشتر از هر کالایی کاربران در دیجیکالا به دنبال کالاهای دیجیتالی هستند. هرچند که به نظر میرسد با نزدیک شدن به ماه پایانی سال ۹۸ و شیوع ویروس کرونا توجه کاربران به خرید کالاهای بهداشتی و سلامتی هم افزایش پیدا کرده است
بیشترین کاربران دیجیکالا را افرادی با سن بین ۲۵ تا ۳۴ تشکیل میدهند و همچنان مانند گزارش نیمسال اول ۹۸، مردان با ۶۴ درصد بیشتر از زنان که سهمی ۳۶ درصدی در مراجعه به دیجیکالا دارند، اقدام به خرید آنلاین از این سرویس میکنند.
۵۰.۷ درصد مشتریانی که به دیجیکالا سر میزنند در رده مشتریان وفادار این سرویس قرار میگیرند که حداقل دو بار در سال ۹۸ از آن خرید کردهاند. آنطور که دیجیکالا مدعی شده ۶۰ درصد مشتریان وفادارش، بین دو خرید خود بیش از ۲ ماه فاصله نمیاندازند و از سوی دیگر ۳۵ درصد از این مشتریان در ماه حداقل یک باز از دیجیکالا خرید میکنند.
عمده کاربران دیجیکالا برای خرید از طریق این سرویس از موبایل استفاده میکنند
بخش جالب دیگر گزارش عملکرد دیجیکالا در سال ۹۸ مربوط به ابزارهایی است که کاربران هنگام خرید آنلاین از آن استفاده میکنند. کاملا قابل حدس است که بیشترین ابزاری که کاربران به کمک آن اقدام به خرید از طریق دیجیکالا میکنند گوشیهای موبایل است. در این زمینه سهم ابزارهای مختلف از کل بازدیدها، تعداد سفارشها و حجم فروش ریالی دیجیکالا مورد بررسی قرار گرفته است. در تمام این زمینهها سهم اپلیکیشن موبایل دیجیکالا بیشتر از دیگر ابزارها یعنی کامپیوتر و موبایل وب بود است.
یک پولدار تمام عیار
هر کدام از ما ممکن است برای خرید یک یا چند کالا آنهم ماهی یا سالی یک بار به دیجیکالا سر بزنیم؛ اما دیجیکالا کاربرانی هم دارد که خریدهای میلیونی را در این پلتفرم رقم زدهاند. براساس بررسیهای دیجیکالا، پرخریدترین مشتری این سرویس در سال ۹۸ از نظر تعدا کالا، جمعاٌ ۱۵ هزار ۹۷۱ قلم کالا و ۱۳۹ میلیون تومان خرید کرده است. از سوی دیگر پرخریدترین مشتری دیجیکالا در سال گذشته از نظر مبلغ کالا، جمعاٌ ۱۰ هزار و ۶۰۷ قلم کالا و ۳۵۰ میلیون تومان خرید از طریق این پلتفرم انجام داده است.
پرداخت اینترنتی کاربران دیجیکالا در سال گذشته افزایش قابل توجهای داشته که به باور دیجیکالا یکی از دلایل این افزایش به دلیل شیوع ویروس کرونا و حذف روش پرداخت حضوری بوده است
اما پرداخت خریدها در دیجیکالا به چه صورتی بوده است. دیجیکالا در گزارش عملکرد سال ۹۸ خود اعلام کرده که ۵۲ درصد از سفارشهای این سرویس با استفاده از درگاه پرداخت اینترنتی و ۴۷.۵ درصد با کارتخوان سیار پرداخت میشود. در این بین سهم ریالی پرداخت از درگاه اینترنتی نزدیک به ۶۳ درصد از کل مبالغ خرید دیجیکالا است. دیجیکالا یکی از دلایل افزایش پرداخت اینترنتی را حذف روش پرداخت در محل به دنبال شیوع ویروس کرونا دانسته است.
راضیان و ناراضیان از دیجیکالا
به عنوان یک کاربر حداقل یک بار خودمان یا اطرافیانمان از دیجیکالا خرید کردهاند و هر کدام هم تجربههای مختلفی از این خرید آنلاین داشتهایم؛ گاهی راضی و گاهی ناراضی. در سال ۹۸ حدود ۱۰ درصد مشتریان دیجیکالا پس از خرید خود در نظر سنجی این سرویس شرکت کردهاند که براساس نمودارهایی که دیجیکالا در این زمینه منتشر کرده، این سرویس تا کسب رضایت کامل از مشتریان خود فاصله زیادی دارد.
بررسیهای دیجیکالا نشان میدهد که ۹۵ درصد کالاها به موقع ارسال میشوند اما همچنان یکی از دلایل ناراضایتی کاربران از این سرویس ارسال با تاخیر کالاهای سفارشی است
عمده دلایل ناراضایتی کاربران از دیجیکالا به کیفیت کالا، مغایرات اطلاعات سایت با کالای دریافتی، مشکلات فنی کالا، ناکافی بودن اطلاعات و قیمت است. همچنین در جایگاه ششم بیشترین دلایل نارضایتی مشتریان از دیجیکالا تاخیر در ارسال قرار گرفته است. دیجیکالا اعلام میکند که حدود ۸۰ درصد سفارشهای مشتریان با روش دیجیکالا اکسپرس ارسال میشود و در اسفند ماه سال گذشته ۹۵ درصد سفارشها به موقع تحویل داده شده است. البته دیجیکالا خودش هم اعتراف میکند که با وجود درصد بالای تحویل به موقع سفارشها، صدها سفارش در روز به موقع تحویل داده نمیشود که حل این معضل یک از مهمترین اولویتهای دیجیکالا است.
کاربران به دنبال مواد ضد عفونی
ماههای انتهای سال گذشته همزمان با شیوع کرونا و مشکلات در کمبود مواد ضدعفونی، ماسک و … دیجیکالا به عنوان بزرگترین فروشگاه آنلاین آنطور که مدیرانش ادعا میکنند تلاش کرد تا اقلام بهداشتی مورد نیاز کاربران را به سرعت و با قیمت منطقی در اختیار آنها بگذارد؛ اما در نهایت صداوسیما در یک گزارش تلویزیونی این شرکت را محکوم به احتکار و گرانفروشی در این زمینه کرد.
بیش از همه چیز در این ایام کرونایی کاربران مشتاق بازگشت محصولات بهداشتی به دیجیکالا هستند
هرچند دیجیکالا در همان روزها با صدور اطلاعیه و انتشار مدارک لازم این اتهامات را رد کرد؛ اما در نهایت این اتفاق باعث حذف کالاهای بهداشتی مانند ماسک و مواد ضدعفونی از روی این پلتفرم شد. حالا هم بررسیهای دیجیکالا نشان میدهد که مشتریان بیشتر از همه چیز مشتاق موجود شدن کالاهایی نظیر محلول ضد عفونی، ماسک تنفسی و ژل ضدعفونی دست هستند.
در همین زمینه دیجیکالا کالاهای محبوب مشتریان دیجیکالا را هم مشخص کرده که در رتبه اول آن گوشی سامسونگ گلکسی A50 دو سیمکارت ۱۲۸ گیگابایتی قرار دارد. در رتبه دوم و سوم کالاهای محبوب نیز به ترتیب هدفون بیسیم شیائومی Redmi AirDots و مچ بند هوشمند شیائومی Mi Band 4 Global قرار دارند.
خانهای برای ۶۱ هزار کسبوکار ایرانی
دیجیکالا یکی از برگهای برنده خود را که باعث توسعه کسبوکارش و هم چنین گسترش کسبوکارهای مختلف شده، راهاندازی پلتفرم به صورت مارکت پلیس میداند. پلتفرمی که تولیدکننده، فروشنده، صنعتگر و هنرمند ایرانی را مستقیما به بازار کل ایران متصل میکند. در این پلتفرم تمامی سرویسهای لجستیکی، انبارداری، بستهبندی، تولید محتوا، بازاریابی، بینش بازار و خدمات پس از فروش به کسبوکارها ارائه میشود تا آنطور که دیجیکالا میگوید تولیدکننده ایرانی روی این پلتفرم دغدغهای جز تولید نداشته باشد.
از زمان راهاندازی پلتفرم مارکت پلیس در دیجیکالا تعداد کسبوکارهای فعال روی این پلتفرم از ۹۰ کسبوکار حالا به چیزی نزدیک به ۶۱ هزار کسبوکار رسیده است
بررسیهای دیجیکالا نشان میدهد در سال ۹۸ هر فروشنده فعال مارکت پلیس به طور متوسط ماهانه ۳۹ میلیون تومان فروش داشته است. در همین زمینه در بهمن ماه سال گذشته یکی از فروشندگان مارکت پلیس موفق شده ۳۲ میلیارد تومان بفروشد که این عدد رکورد فروشندگان مارکت پلیس در یک ماه است. دیجیکالا میگوید که در سال گذشته ۱۰۵ هزار و ۷۱۲ کسبوکار برای فروشندگی در مارکت پلیس درخواست دادهاند که ۵۷ درصد این کسبوکارها شرایط فروشنده شدن در دیجیکالا را احراز کرده و به فروشندگان این پلتفرم اضافه شدهاند.
کالاهای تقلبی آزار دهنده
قطعا گسترش بازار با ایجاد مارکت پلیس در کنار مزیتهای خود میتواند به وجود مشکلاتی هم دامن بزند؛ از جمله افزایش فروش کالاهای تقلبی. در گزارش دیجیکالا با اشاره به نگرانی این سرویس از ارائه کالاهای تقلبی با اضافه شدن مدل مارکت پلیس به دیجیکالا، به این نکته اشاره شده که از ابتدای سال ۹۷ تاکنون ۰.۰۱۶ درصد از کالاهای عرضه شده از طریق این پلتفرم تقلبی بوده است یعنی ۱۶ کالا از ۱۰۰ هزار کالا. دیجیکالا میگوید چون کالای تقلبی خط قرمز آنهاست با فروشندگان این کالاها قطع همکاری کرده است.
از سوی دیگر در کنار این سیاست دیجیکالا سعی کرده که نظارت دقیقتری بر قیمت و کیفیت محصولات فروشندگان خود نیز داشته باشد. در گزارش عملکرد سال ۹۸ دیجیکالا آمده است که در سال ۹۸ به صورت متوسط ماهانه ۲۹۳ میلیون تومان کد هدیه به مشتریانی که تحت تاثیر خطاهای فروشندگان مارکت پلیس قرار گرفتهاند پرداخت شده است. این خطاها هم شامل تاخیر در ارسال کالاها، لغو کردن سفارشها و کالاهای تقلبی است. براساس ادعای دیجیکالا مجموع این خطاها ۱.۱۶ درصد از کل سفارشها را شامل میشود.
متوسط رضایت از کیفیت کالا خریداری شده از فروشندگان دیجیکالا رقم ۸۰ درصد را نشان میدهد. دیجیکالا میگوید در صورت شناسایی کالای تقلبی بدون درج برچسب «غیراصل» محصول بلافاصله از سایت خارج شده و فروشنده کالا تا ۱۰ برابر ارزش فروش محصول جریمه میشود. همچنین در صورتی که فروشنده بار دیگر اقدام به فروش کالای تقلبی کند، علاوه بر جریمه نقدی، دسترسی فروشنده به گروه محصول گرفته میشود و در صورت تکرار این موضوع با فروشنده قطع همکاری میشود. دیجیکالا اعلام میکند که در همه این شرایط مسئولیت کامل خدمات جبرانی برای مشتریانی که تحت تاثیر این تخلف قرار گرفتهاند با دیجیکالا خواهد بود. راهکار دیجیکالا در این مورد هم مرجوع شدن کالای تقلبی و بازگشت اصل مبلغ به حساب مشتری است.