چند ماه قبل طرحی جدید در دستور کار مجلس قرار گرفته بود که می شد آن را نوآوری در سهمیه بندی سوخت توصیف کرد. این طرح برمبنای اختصاص سهمیه روزانه 0.8 الی 1 لیتر به ازای هر ایرانی مطرح شده است که به معنای ارائه 24 الی 30 لیتر بنزین ماهانه برای هر نفر خواهد بود و افراد فاقد خودرو نیز می توانند سهمیه خود را به متقاضیان واگذار کنند. قیمت بنزین سهمیه بندی شده همان نرخ های فعلی (1000 تومان) اعلام شده است و قیمت بنزین آزاد نیز براساس نرخ های فوب خلیج فارس در حدود 3000 تومان در نظر گرفته شده است.
براساس ارزیابی های انجام شده، اجرای چنین طرحی می تواند به معنای تورم 4 درصدی برای چند دهک مرفه جامعه باشد اما دهک های پایین 1 و 2 و 3 هیچ افزایش تورم مستقیمی را که ناشی از این طرح باشند تجربه نخواهند کرد. ثابت ماندن نرخ گاز CNG و گازوییل یکی از محورهای مهم این طرح سهمینه بندی بنزین است که در راستای جلوگیری از تورم حمل و نقل کالا در نظر گرفته شده است.
نمایندگان مجلس معتقدند که افزایش قیمت بنزین می تواند در راستای مصارف مهمی مانند اشتغال زایی، توسعه مترو و اتوبوس در کلان شهرها، توسعه جایگاه های CNG و امثالهم به کار گرفته شود و از سوی دیگر مصرف سوخت رو به افزایش روزانه کشور را کاهش دهد. این رقم ظاهرا حالا از 92 میلیون لیتر گذر کرده است و برای سال 98 پیش بینی مصرف روزانه یکصد میلیون لیتر نیز چندان عجیب نیست، اما به واسطه صرفه جویی مصرف کنندگان و جلوگیری از قاچاق، احتمال کاهش این رقم در صورت افزایش قیمت سوخت وجود دارد.
مشکل دیگر در خصوص اجرایی کردن این طرح، ارائه بستری برای تبادلات سوخت (یا سهمیه ریالی به ازای سوخت) است که نمایندگان مجلس معتقدند به واسطه سیستم پرداخت یارانه ها و سیستم بانکی کشور، هم اکنون امکان داد و ستد سهمیه سوخت فراهم است. به خصوص که چندماه قبل نیز امکان تبدیل کارت های بانکی به کارت سوخت توسط وزارت ارتباطات اجرایی شد.
با این توضیحات افزایش قیمت بنزین به 3000 تومان و تصویب این طرح محتمل به نظر می رسد اما این طرح نیز مانند سایر برنامه های مطرح شده در مجلس با مخالفت هایی مواجه است که اساس آن به تجربه های تلخ گذشته در رابطه با افزایش قیمت سوخت باز می گردد. همچنین اجرای چنین طرحی می تواند باعث افزایش فشارها بر اقشار مختلف جامعه شود.
مسافرکش های شخصی، رانندگان آژانس، رانندگان وانت و شاغلین در سرویس های تاکسی اینترنتی از جمله اقشاری هستند که مستقیما در اثر افزایش شدید قیمت سوخت و سهمیه بندی بنزین آسیب می بینند و تعیین سهمیه ویژه برای این دسته از افراد نیز با حاشیه هایی همراه است که پیش از این به انواع مختلف تجربه شده است.
قیمت بنزین به زودی افزایش می یابد؛ نرخ دوم بنزین چقدر است؟
موضوع بنزین و سهمیه بندی آن و احیای دوباره کارت های سوخت به یکی از موضوعات داغ این روزهای افکار عمومی تبدیل شده است. مقوله مهمی که در حوزه اقتصادی اهمیت و تاثیری فراوانی دارد و به همین علت مسوولان مربوطه بایستی با نگاهی کارشناسانه و هدفمند در جهت مدیریت حوزه سوخت حرکت کنند تا جامعه به التهاب و سردرگمی دچار نشود.
براساس تصمیم شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا، کمتر از یک ماه دیگر قیمت بنزین تغییر کرده و دو نرخی خواهد شد. دونرخی شدن بنزین قطعا به همراه احیای دوباره کارت های سوخت و سهمیه بندی بنزین رخ خواهد داد.
قیمت بنزین سهمیه‌بندی افزایش چندانی نخواهد یافت و میزان این افزایش احتمالا کمتر از ۳۰ درصد خواهد بود. در عین حال قیمت دوم بنزین نیز فاصله زیادی با قیمت اول نخواهد داشت. این تصمیم در شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا اتخاذ شده است.
نقش اثرگذار و غیرقابل انکار بنزین در زندگی و معیشت مردم سبب شده است تا قیمت و میزان مصرف آن در کشور یکی از مهم ترین و اساسی ترین موضوعات اقتصادی خانوارها و دولت ها محسوب شود. افزایش نرخ دلار، تفاوت فاحش نرخ سوخت در ایران نسبت به کشورهای همسایه، افزایش قاچاق و مصرف بنزین از جمله مواردی به شمار می رود که دولت و مجلس را برای سهمیه بندی بنزین ترغیب کرده است.
براساس این گزارش، موافقان، دلیل این تصمیم را رشد کم‌سابقه مصرف بنزین در ماه‌های اخیر می‌دانند. چنانکه در صورت ادامه رشد بی رویه مصرف بنزین ایران که اکنون از واردات این فرآورده نفتی بی‌نیاز شده است، مجبور خواهد شد دوباره به واردات این فرآورده روی بیاورد.
در ماه‌های گذشته روند بازیابی کارت‌های سوخت برای ورود به فرآیند سهمیه‌بندی آغاز شده است.
سهمیه‌بندی بنزین در طول اولین دوره اجرای این طرح در مدت ۸ سال ۷۵ میلیارد دلار صرفه‌جویی در منابع کشور در پی داشت.
اعتراض اقتصاد دانان به احتمال اجرایی شدن طرح سهمیه بندی بنزین
با گذشت حدود پنج ماه زمان از بررسی طرح فوق در صحن مجلس، حالا به نظر می رسد که بار دیگر موضوع سهمیه بندی کلاسیک سوخت (مشابه روش سال های قبل) در دستور کار قرار گرفته است و همین مسئله باعث شده تا صدای اعتراض اقتصادانانی که طرح خلاقانه اولیه را مطرح کرده بودند در رسانه ها طنین انداز شود.
مرتضی زمانی که یکی از اقتصادانان جوان کشور و از حامیان طرح ایجاد بازار خرید و فروش سهمیه سوخت محسوب می شود. در همین رابطه می گوید: هیچ توضیح منطقی برای رد این طرح به جامعه دانشگاهی و متخصص ارائه نمی‌کند و هیچ پاسخی به نامه‌ها و ایراداتی که به این طرح وارد می‌شود داده نمی‌شود. مجلس تنها می‌گوید که ما چندین طرح تخصصی را بررسی و رد کردیم، اما نمی‌گوید و چطور و بر چه مبنایی این اتفاق رخ داده است. وی با اشاره به اینکه شاید این طرح سقفی بر روی انتفاع دهک‌ها بالا از وضعیت موجود بگذارد، گفت: اما این موضوع تنها مزیت دونرخی کردن قیمت بنزین است؛ در حالی که طرح تخصیص سهمیه بنزین به هر فرد و تشکیل بازار مبادله و قیمت گذاری بنزین مزیت‌های بسیاری دارد و بهترین طرح در بین طرح‌های موجود است.
زمانیان در خصوص مزیت‌های این طرح گفت: اولین ویژگی مثبت این طرح کنترل مصرف است که بسیار مهم است و ما در شرایط فعلی به دنبال آن هستیم. دومین ویژگی آن عادلانه بودن این طرح است که بسیار دلیل محکمی است دونرخی کردن بنزین به هیچ عنوان این ویژگی را ندارد و کاملا از عدالت به دور است.
وی در پایان افزود: سومین ویژگی این طرح این است که بحران مالی که دهک‌های فقیر جامعه به دلیل تورم موجود درگیر آن هستند را حل می‌کرد که در طرح موجود به آن پرداخته نشده است.
همچنین به گفته مرتضی زمانی، اثرات تورمی احتمالی طرح مذکور قطعی نیست و مسئله تورم نمی تواند دلیلی برای رد کردن طرح اولیه باشد. از این رو تصمیم احتمالی برای سهمیه بندی جزئی قیمت بنزین بدترین انتخاب بین گزینه های موجود خواهد بود و این درحالیست که اجرای طرح پیچیده اولیه (که توسط مجلس رد شده است) می تواند بسیاری از مشکلات اقشار ضعیف جامعه را تقلیل دهد.
احیای مجدد کارت سوخت در سال 98
به نظر می رسد که پس از چند ماه وقفه در ماجرا احیای کارت سوخت، بار دیگر مسئولان در مورد لزوم سهمیه بندی بنزین با استفاده از کارت سوخت به جمع بندی رسیده اند و حالا مالکان خودرو و موتور سیکلت هایی که به هر دلیلی کارت سوخت ندارند، می‌توانند از ساعت ۲۴ مورخ ۸ اردیبهشت با مراجعه به سامانه www.mob.gov.ir اپلیکیشن دولت همراه و یا کد دستوری # ۴* به منظور دریافت کارت سوخت، تقاضای خود را ثبت کنند. آنطور که اخبار غیر رسمی نشان می دهد، سهمیه بندی سوخت و اعلام یک نرخ آزاد برای بنزین در راستای کنترل مصرف و افزایش درآمدهای ریالی دولت، ظرف ماه های آتی در دستور کار قرار خواهد گرفت و از همین رو مالکین لازم است زمینه لازم برای فعال کردن کارت سوخت خود را فراهم آورد.
با توجه به احتمال سهمیه بندی مجدد بنزین با قیمت های 1000 و 2500 تومانی، حالا مسئله کارت سوخت بار دیگر به دغدغه شهروندان تبدیل شده است. اما برای افرادی که کارت سوخت خود را گم کرده اند یا خودرو و موتورسیکلت ایشان به هر دلیلی فاقد کارت سوخت است، امکان استفاده از کارت بانکی به جای کارت سوخت فراهم شده است. در این راستا ثبت نام از طریق سامانه www.mob.gov.ir اپلیکیشن دولت همراه و یا کد دستوری # ۴* انجام می شود.
بنابراین تمامی کسانی که درخواست صدور کارت سوخت المثنی را ثبت کرده‌اند و یا از این به بعد ثبت می‌کنند، از کارت بانکی برای سوخت‌گیری بنزین سهمیه‌ای استفاده خواهند کرد.
زیبا اسماعیلی، سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در این خصوص گفت: اشخاصی که از نخستین فراخوان ثبت‌نام کارت سوخت تاکنون در سامانه دولت همراه ثبت‌نام و کارت بانکی به سامانه معرفی کرده‌اند، نیازی به دریافت کارت سوخت ندارند زیرا کارت بانکی جایگزین کارت سوخت خواهد شد.
وی افزود: سازوکاری طراحی شده که می‌توان از کارت بانکی برای سوخت‌گیری استفاده کرد و نحوه به کارگیری آن در روزهای آینده به اطلاع عموم می‌رسد.
سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با تأکید بر اینکه “کارت‌های هوشمند سوخت قدیمی همچنان قابل استفاده خواهد بود”، تصریح کرد: جایگزینی کارت بانکی برای مالکان خودرو و موتورسیکلت‌هایی است که در سامانه دولت همراه ثبت نام کرده‌اند و کارت سوخت ندارند.
زمان اجباری شدن کارت سوخت اعلام شد
شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران با صدور اطلاعیه ای اعلام کرد؛ در اجرای سیاست های دولت و مجلس شورای اسلامی، عرضه بنزین در جایگاه های سراسر کشور از تاریخ بیستم مرداد ماه سال جاری (1398/5/20) صرفا با ارائه کارت هوشمند سوخت خودرو، امکان پذیر خواهد بود.
بر اساس این اطلاعیه، آن دسته از صاحبان خودروها که کارت هوشمند سوخت خود را گم کرده و بر اساس فراخوان قبلی شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران، نسبت به درج اطلاعات خود در سامانه دولت همراه اقدام و با طی کردن فرایند لازم، شماره حساب کارت اعتباری خود را ثبت کرده اند، نیازی به ثبت نام مجدد نداشته و کارت هوشمند سوخت آن ها بر اساس ثبت نام انجام شده قبلی، صادر و توسط شرکت پست جمهوری اسلامی ایران به آن ها تحویل داده خواهد شد.
این هموطنان هزینه صدور کارت سوخت المثنی را برابر تعرفه مصوب، هنگام دریافت کارت، به ماموران شرکت پست جمهوری اسلامی ایران پرداخت خواهند کرد.
همچنین اگر عده ای از هموطنان که کارت هوشمند سوخت خود را گم کرده اند و در فراخوان قبلی نسبت به ثبت نام از طریق سامانه دولت همراه اقدام نکرده اند، می توانند با مراجعه به دفاتر پلیس +10 و یا سامانه دولت همراه ( به ترتیبی که متعاقبا اعلام می شود)، برای صدور کارت هوشمند سوخت المثنی اقدام نمایند.
