ویروس کرونا با نام علمی SARS-COV-2 که برای اولین بار در چین ظاهر شد، ویروس بسیار فرصت‌طلبی است. فرقی نمی‌کند سن‌، جنسیت و نژاد شما چه باشد؛ این ویروس همه افراد را آلوده می‌کند. البته این موضوع با توجه جدید بودن ویروس و آماده نبودن سیستم ایمنی بدن انسان‌ها برای مقابله با آن، منطقی به نظر می‌رسد.

با این‌حال، علایم بیماری کووید۱۹ بسیار متغیر است؛ فقط تعداد کمی از افراد مبتلا به آن، علایم وسیعی نشان می‌دهند، برخی فقط تب و سرفه دارند، عده‌ای دیگر دچار گرفتگی عضلات شکم و اسهال می‌شوند، برخی اشتهای خودشان را از دست می‌دهند. تعدادی از بیماران هم کاهش بویایی را تجربه می‌کنند.

از طرفی، برخی از بیماران می‌توانند آن را در خانه با مصرف رژیم مایعات تحمل کنند، اما عده‌ای دچار چنان تنگی نفس‌هایی می‌شوند که جز با بستری شدن در بیمارستان و دریافت اکسیژن مصنوعی امکان ادامه زندگی ندارند. افراد مسن و کسانی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند و همچنین مردان، بیشترین آمار مرگ‌ومیر را داشته‌اند. با این‌حال، همیشه این‌گونه نیست. برای مثال، در آمریکا تعداد زیادی از افرادی که با علایم حاد در بیمارستان بستری شده‌اند، بزرگسالان زیر ۴۰ سال هستند. کودکان و به‌ویژه نوزادان نیز از این بیماری در امان نیستند.

همین موضوع باعث شده تا دانشمندان داده‌های اپیدمیولوژیکی جمع‌آوری‌شده از کشورهایی مانند چین، ایتالیا و ایالات‌متحده که بیشترین میزان شیوع را داشته‌اند با دقت بیشتری بررسی کنند. آن‌ها به دنبال الگوهایی در سن، جنسیت، نژاد، وضعیت اجتماعی‌اقتصادی، رفتارها و نوع دسترسی بیماران به مراقبت‌های درمانی هستند. DNA افراد نیز جایی است که دانشمندان تلاش می‌کنند سرنخ‌هایی را در آنجا پیدا بکنند.

هفته پیش شرکت 23andMe خبر از شروع مطالعه جدیدی داد که هدف آن پیدا کردن هرگونه تفاوت‌های ژنتیکی است که توضیح می‌دهد چرا افراد مبتلا به کووید۱۹ چنین پاسخ‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند. علاوه بر این شرکت، موسسات ژنتیکی دیگری هم به دنبال پاسخ دادن به همین سوال هستند.

مطالعاتی که در گذشته انجام شده نشان می‌دهند که وجود برخی نسخه‌های ژنی در بدن می‌تواند ریسک ابتلای افراد به یک ویروس را افزایش دهد. برای مثال، نسخه‌هایی مانند جهش CCR5 باعث می‌شوند تا افراد حامل آن‌ها، در برابر بیماری ایدز مقاوم باشند. در حال‌حاضر، خیلی زود است که بگوییم نقشی که DNA در آسیب‌پذیری افراد در برابر ویروس کرونا بازی می‌کند چقدر است. اما این یافته‌ها ممکن است روزی برای شناسایی افرادی که ریسک بالاتری برای بیماری حادتر دارند و همچنین برای پیدا کردن درمان‌های جدید استفاده شوند.

مزیتی که شرکت 23andMe نسبت به سایر شرکت‌های تست DNA دارد این است که دارای پایگاه داده‌ای با اطلاعات بیش از ۱۰ میلیون مشتری است که ۸۰ درصد آن‌ها رضایت داده‌اند اطلاعات ژنتیکی‌شان در تحقیقان این شرکت مورد استفاده قرار گیرند. 23andMe برای ایجاد چنین پلت‌فرمی سال‌ها وقت صرف کرده و حالا می‌تواند براساس این داده‌ها ارزیابی‌های جامعی از مشتریان خود انجام دهد.

این شرکت در جدیدترین ارزیابی خود در رابطه با ویروس کرونا، از مشتریان سوالاتی درباره محل زندگی‌ آن‌ها، نوع فاصله‌گذاری اجتماعی که انجام می‌دهند و اینکه آیا تست کرونا داده‌اند یا نه، پرسیده است (این ارزیابی فقط برای مشتریان 23andMe در آمریکا باز است).

مقامات این کمپانی امیدوار هستند که صدها هزار نفر از مشتریان، از جمله آن‌هایی که تست‌شان مثبت یا منفی شده و کسانی که علایم شبیه آنفلوآنزا تجربه کرده‌اند یا افرادی که در خانواده خود موارد ابتلا به بیماری را داشته‌اند، در این ارزیابی شرکت کنند.

در صورتی که 23andMe بتواند پاسخ‌های کافی از افرادی که مبتلا به کووید۱۹ شده‌اند جمع‌آوری کند، تیم تحقیقاتی آن، یک آنالیز آماری به نام GWAS یا مطالعه همبستگی ژنومی انجام خواهند داد. در این آنالیز، افراد براساس علایم‌شان به گروه‌های مختلفی دسته‌بندی خواهند شد و سپس داده‌های DNA آن‌ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این بررسی به آن‌ها کمک خواهد کرد تا بفهمند آیا افرادی که علایم خاصی دارند، نسخه‌های ژنی خاصی در ژنوم خود دارند یا نه. اگر این موضوع به‌دفعات مشاهده شود، آن‌ها با اطمینان می‌توانند نتیجه بگیرند که نسخه‌های ژنتیکی مذکور با آن علایم مرتبط هستند.

مایکل اسنایدر (Michael Snyder)، رییس دپارتمان ژنتیک دانشگاه استنفورد، در این‌باره می‌گوید: پیش‌بینی اینکه چه نوع ژن‌هایی در جریان این بررسی‌ شناسایی شوند بسیار دشوار است، اما بسیاری از آن‌ها احتمالا مربوط به بخش‌هایی از ژنوم افراد خواهند بود که مسئول پاسخ ایمنی بدن هستند. ما می‌دانیم که ژنتیک روی عفونت ویروسی تاثیر می‌گذارد. این موضوع، قابل‌انتظار است، برای اینکه انسان‌ها در طول تاریخ در محیط‌های مختلفی رشد کرده‌اند و در معرض ویروس‌ها یا پاتوژن‌های متفاوتی قرار داشته‌اند. بنابراین منطقی است که سیستم‌های ایمنی، به طرق مختلفی در بدن افراد تنظیم شود.

کاندیدای احتمالی در این رابطه، ژنی است که گیرنده ACE2 را کدگذاری می‌کند. گیرنده ACE2 روی سطح ریه و سایر سلول‌های انسان یافت می‌شوند و ویروس کرونا از طریق آن وارد بدن می‌شود. تغییرات کوچک ژن مذکور ممکن است منجر به ایجاد نسخه‌هایی از گیرنده ACE2 شود که وارد شدن به آ‌ن‌ها را راحت‌تر یا مشکل‌تر کند. همچنین تغییر در مناطقی از ژنوم که ژن مربوط به ACE2 را روشن یا خاموش می‌کنند می‌تواند نقش مهمی در این‌ زمینه بازی کند. فعالیت کمتر ژن به معنای آن خواهد بود که سلول‌های فرد، گیرنده‌های کمتری را برای چنگ زدن ویروس به آن‌ها تولید کرده‌اند.

اسنایدر می‌گوید: خیلی زود است که درباره نقشی که ژن‌ها در تعیین نتایج کووید۱۹ بازی می‌کنند چیزی بگوییم. اما من فکر می‌کنم که پروژه 23andMe احتمالا موفق به یافتن نسخه ژنتیکی واحدی که تعیین کند چه فردی دچار علایم حاد کووید۱۹خواهد شد نشود.

شاید دلیل بدبینی اسنایدر نسبت به پروژه 23andMe این باشد که روش GWAS نوعی بازی اعداد است. این روش بیشتر برای تشخیص جهش‌هایی که به‌دفعات در یک جمعیت اتفاق می‌افتند و هر کدام از آن جهش‌ها اثرات بسیار کوچکی روی حساسیت فرد در برابر بیماری می‌گذارند خوب است. ضمن اینکه مطالعه 23andMe روی داده‌های ژنتیکی محدودی انجام می‌شود و بنابراین احتمال انتخاب نسخه‌های ژنتیکی رایج، به‌مراتب بیشتر از نسخه‌های نادر و کمیاب خواهد بود.

به نظر دکتر استفان چاپمن (Stephen Chapman) از دانشگاه آکسفورد، احتمالا این جهش‌های نادر هستند که باعث حساسیت شدید افراد نسبت به بیماری کووید۱۹ می‌شود. او چند سال پیش در مطالعات ژنتیکی خود که روی حساسیت افراد در برابر بیماری ذات‌الریه انجام می‌داد، جهش‌های کمیابی را در ژن‌های مرتبط با سیستم ایمنی بدن کشف کرد که باعث می‌شدند بزرگسالان و کودکان سالم در برابر یک باکتری خاص بسیار آسیب‌پذیر شوند. او فکر می‌کند که چنین جهش‌های نادری در عملکرد سیستم ایمنی ممکن است حتی باعث بستری شدن افراد جوان و سالمی که هیچ فاکتور خطری ندارند در بخش مراقبت‌های ویژه شوند. چاپمن می‌گوید: این همان ضعف بزرگ روش GWAS است که آن جهش‌های کمیاب را پیدا نمی‌کند.

پیدا کردن جهش‌های نادر نیاز به نمونه‌های خون افراد با علایم حاد و سپس توالی‌یابی کل ژنوم آن‌ها دارد. بررسی DNA افراد جوانی که در بخش مراقبت‌های ویژه به دستگاه‌ اکسیژن مصنوعی وصل هستند می‌تواند علت حساسیت ژنتیکی آن‌ها در برابر کووید۱۹ را آشکار سازد. همچنین، DNA افراد مسنی که تست کووید۱۹ آن‌ها مثبت شده اما هیچ علایمی نداشته‌اند، ممکن است دارای جهش‌هایی برای محافظت در برابر بدترین حالت بیماری باشند.

به‌هرحال، آنچه مسلم است این است که پارامترهایی مانند سن، جنسیت، بیماری‌های زمینه‌ای، دسترسی سریع به تست و کیفیت مراقبت‌ها، نقش مهمی در تعیین اینکه چه کسی در اثر بیماری کووید۱۹ زنده می‌ماند یا جان خود را از دست می‌دهد بازی می‌کنند. اما تقریبا با اطمینان بالایی می‌توانیم بگوییم که DNA نقش پررنگ‌تری در شکل‌دادن به نتایج بیماری دارد و هنوز باید چیزهای زیادی درباره آن یاد بگیریم.

نوشته دلیل حاد بودن بیماری کرونا در برخی‌ افراد مشخص شد! اولین بار در اخبار تکنولوژی و فناوری پدیدار شد.