در روزهای پایانی سال ۹۹ سرعت اینترنت با کندی قابل توجهی همراه شده و کاربران در ساعات اوج مصرف قادر به برقراری ارتباط باکیفیت نیستند؛ دلیل بروز این اختلال از سوی مسئولان شفاف سازی نشده است.
همه ساله در آخرین روزهای سال و در آستانه سال نو، به دلیل افزایش حجم استفاده کاربران در ساعات پیک ترافیک از اینترنت، تلاش برای افزایش ظرفیت شبکه ارتباطی و کیفیت دسترسی بدون اختلال در دستور کار قرار می‌گیرد.
سال گذشته و با شیوع ویروس کرونا و کاهش رفت و آمدهای نوروزی، استفاده از اینترنت در ایام نوروز افزایش یافت و پیش بینی می‌شود که امسال نیز در آغاز سال ۱۴۰۰ شاهد افزایش حجم استفاده کاربران از اینترنت باشیم. اما با این وجود حدود یک هفته است که کاربران از سرعت و کیفیت اینترنت خود گلایه دارند و افت کیفیت اینترنت به خصوص در ساعات پیک ترافیک و شب‌ها کاملاً محسوس و قابل توجه است.
این در حالی است که دو روز گذشته وزیر ارتباطات از بازگشت بسته‌های شبانه اینترنت توسط اپراتورهای تلفن همراه خبر داده است که با وجود تداوم این اختلالات در اینترنت، به نظر می‌رسد که این بسته برای کاربران کاربردی نداشته باشد.
پشت پرده اختلالات اینترنت چیست؛ از ادعای مانور ناتو تا اختلاف بر سر پهنای باند
اپراتورهای اینترنت ثابت و موبایل در پاسخ به پیگیری کاربران از افت کیفیت و اختلال در دسترسی به اینترنت، دلیل آن را ایجاد اعمال محدودیت پهنای باند از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام می‌کنند اما با این وجود پیمان قره داغی مدیرکل دفتر حفاظت از حقوق مصرف‌کننده سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با تکذیب این اعمال محدودیت، دلیل اختلالات اخیر اینترنت را «قطعی مسیر ارتباطات بین‌الملل زیرساخت ایران (حدود ۸۵۰ گیگ ظرفیت) که از طریق قطر تأمین می شده» عنوان کرده است.
وی مدعی شده که «قطعی در دریای مدیترانه و حد فاصل مصر و ایتالیا رخ داده و اپراتور بالادست شرکت قطری اعلام کرده که تا ۴ فروردین به دلیل مانور نیروهای ناتو امکان ورود به حریم دریایی نقطه قطع شده را ندارد و به همین دلیل پیش بینی می‌شود که این قطعی که معادل ۲۰ درصد کل ارتباطات بین‌الملل کشور است حداقل تا ۱۵ فروردین به طول بیانجامد.»
صرف نظر از اینکه اعلام این خبر با توجه به اهمیت موضوع، به این شکل توسط مدیرکل حفاظت از حقوق مصرف‌کننده در سازمان رگولاتوری جای ابهام دارد، کارشناسان فنی می‌گویند که طی روزهای اخیر در پیک مصرف شاهد اختلال بیشتری در شبکه اینترنت هستند و به نظر نمی‌رسد که این اختلالات ارتباطی با قطعی لینک مسیر قطر داشته باشد.
برخی شنیده‌ها در فضای مجازی حکایت از آن دارد که این مشکل مربوط به درخواست وزارت ارتباطات از شورای عالی فضای مجازی برای دریافت مجوز افزایش ظرفیت پهنای باند بین الملل می‌شود. به نحوی که مرکز ملی فضای مجازی مطابق با مصوبه حمایت از افزایش ترافیک داخلی، با ایجاد ظرفیت جدید پهنای باند بین الملل موافقت نکرده است و از زمانی که این درخواست مورد پذیرش واقع نشده به نوعی شاهد اختلال در دسترسی کاربران هستیم!
ادعای قطعی فیبرنوری در دریای مدیترانه نیز در حالی مطرح می‌شود که تاکنون شرکت ارتباطات زیرساخت در این خصوص مستندانی منتشر نکرده است. این در حالی است که در نمونه‌های مشابه قبلی، مسئولان شرکت ارتباطات زیرساخت تصاویر گراف‌هایی را در این زمینه منتشر کرده و مشخص می‌شد که اختلال چگونه و از کجا صورت گرفته اما در مورد مشابه چیزی دیده نمی‌شود.
حتی اپراتورهای بین المللی نیز که همیشه شفاف عمل کرده و در صورت بروز اختلال و قطعی، به سرعت اطلاعیه می‌دهند تاکنون در مورد قطعی مسیر فیبر دریای مدیترانه مستندات رسمی منتشر نکرده‌اند.
اختلال شبکه اینترنت بیش از ۲۰ درصد است
میثم سیدصالحی مدیرعامل یک شرکت ارائه دهنده اینترنت به عنوان یکی از شرکت‌های دارای پروانه خدمات ارتباطی ثابت (servco) در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد بروز اختلال در شبکه زیرساخت کشور مطالبی مطرح کرد و گفت: بررسی‌های فنی ما نشان می‌دهد که این اختلالات به صورت کاملاً منظم اتفاق می‌افتد و نمی‌توان گفت که مربوط به یک قطعی کلی از یک مسیر است. نظم این اختلالات کاملاً قابل توجه است.
وی گفت: روز گذشته نیز یک حمله سراسری در شبکه ایجاد شد که برای خروج اطلاعات سایت‌هایی که دارای کاربر بالایی بودند، فشار زیادی را به شبکه اپراتورها تحمیل کرد و دسترسی از بیرون به داخل تمامی IP ها برای چند ساعت در زیرساخت قطع شد.
سیدصالحی در مورد اینکه آیا در این زمینه شرکت ارتباطات زیرساخت به اپراتورهای اینترنت اطلاع رسانی کرده است، گفت: اطلاع رسانی زیرساخت در این زمینه خیلی ضعیف بوده است. قاعدتاً زیرساخت به عنوان تأمین کننده اینترنت کشور باید اطلاع رسانی خیلی شفاف و دقیق در موضوعات اینچنینی در دسترس همگان قرار دهد. اما در مورد فوق اپراتورها بعد از اتفاق، با چند ساعت فاصله متوجه اختلال شده و در این چند ساعت مشترکان دچار آسیب می‌شوند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تنها ۲۰ درصد شبکه دچار اختلال شده است گفت: اختلال در چند روز اخیر بسیار بیشتر از ۲۰ درصد است و به نوعی کل شبکه را مختل کرده است. این اختلال در سایر اختلالات شبکه اپراتورها هم ضرب می‌شود و در نهایت کاربر نهایی عملاً از دسترس خارج می‌شود.
یاسر جلالی دستیار رئیس سازمان تبلیغات اسلامی نیز در توئیتر در واکنش به برخی توئیت ها درباره قطعی لینک دریایی قطر و ممنوعیت تعمیرات به دلیل عملیات ناتو این‌طور می‌نویسد: «ناتو؟! این حرف‌ها را خیلی جدی نگیریم! وقتش رسیده در مورد خط ترانزیت ترافیک قطر- ایران- ارمنستان، شفاف و واضح توضیح داده شود. اضافه کنید جزئیات سی‌دی‌ان فیس‌بوک (اینستاگرام و واتس‌اپ) در ارمنستان (یوکام) را و نسبت آن با توافقات مربوط به این خط ترانزیت و منافع مادی و معنوی ایجاد شده را.»
اسفندماه سال ۹۷ وزیر ارتباطات از امضای قرارداد سه جانبه ایران، ارمنستان و قطر برای ترانزیت دیتا خبر داد و اعلام کرد که در ملاقات با وزیر ارتباطات ارمنستان قرارداد سه جانبه قطر، ایران و ارمنستان برای ترانزیت دیتا جنوب به شمال امضا و تبادل شد. جزئیات بیشتری در خصوص این قرارداد اطلاع رسانی نشده است.
به هر ترتیب حتی در صورت قطعی فیبرنوری در دریای مدیترانه و دلیل آن برای بروز اختلال در کشور، شرکت زیرساخت که مدعی است تمهیدات لازم را برای ظرفیت پشتیبان پهنای باند در شرایط قطع مسیرهای ورودی به کشور، برنامه ریزی کرده، در مورد وضعیت فوق برای مسیرهای پشتیبان، چاره‌ای نیاندیشیده است.
پیگیری خبرنگار مهر از شرکت ارتباطات زیرساخت و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در روزهای اخیر به جایی نرسیده است و مسئولان وزارت ارتباطات حاضر به پاسخگویی در این زمینه و توضیح مشکل پیش آمده نیستند.
کارگروه نظارت بر خدمات ICT در نوروز ۱۴۰۰ تشکیل شد
با این وجود روز گذشته رگولاتوری در اطلاعیه‌ای از تشکیل کارگروه نظارت بر خدمات ICT در نوروز ۱۴۰۰ با هدف حفظ و ارتقای کیفیت خدمات در نوروز، مدیریت ترافیک و ارائه خدمات باکیفیت به مشترکان و با حضور رگولاتوری، شرکت ارتباطات زیرساخت، مخابرات و اپراتورهای اینترنت و موبایل خبر داده است.
مجید حقی معاون رگولاتوری در این باره گفته است: پیش از تشکیل کارگروه نوروز ۱۴۰۰، با هدف حفظ کیفیت خدمات به ویژه در ساعات پر ترافیک نزدیک تحویل سال، دریافت مجوزهای تردد برای تیم‌های فنی و عملیاتی اپراتورها و آمادگی برای افزایش حجم ترافیک صوت و دیتا در نوروز، بخشنامه‌ای به اپراتورها ابلاغ شد.
وی افزود: بر اساس تصمیمات این کارگروه، اپراتورها موظف شدند اقدامات لازم درباره بررسی و کنترل تغذیه سایت‌ها و تجهیزات ارتباطی و افزایش تاب آوری آنها در مواقع بحران را انجام داده و منابع تغذیه پشتیبان برای سایت‌ها را تأمین کنند.
حقی عنوان کرد: علاوه بر این، اپراتورها باید برای افزایش ظرفیت لینک‌های ارتباطی اقدام کرده و مشکل اشباع در لینک‌های انتقال و اینترنت را نیز رفع کنند.
به گفته وی، در این کارگروه شرکت ارتباطات زیرساخت و شرکت مخابرات ایران متعهد شده است لینک‌های مورد نیاز اپراتورها برای رفع مشکل اشباع و افزایش ظرفیت شبکه را در اختیار آنها قرار دهد و تیم‌های فنی و عملیاتی آنها در تمام ساعات شبانه روز پاسخگوی مشترکان خواهند بود.
