شب گذشته اینترنت برای نزدیک به ۵۴ دقیقه در کشور قطع شد. نایب رئیس هیات مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت در توئیتر خود با اشاره به این نکته که مشکل داخلی بوده، از کاربران عذرخواهی کرد. دلیل قطعی اینترنت دیشب به تنظیمات اشتباه برای اتصال روتر به تامین‌کنندگان پیرینگ بین‌الملل برمی‌گردد.
سجاد بنابی درباره قطعی شب گذشته اینترنت به ایرنا گفت: مشکل مربوط به شرکت ارتباطات زیرساخت بود، همکاران ما تنظیمات مربوط به اتصال روتر به تامین‌کنندگان پیرینگ بین‌الملل را انجام نداده بودند، در نتیجه برای ما کانفیگوریشن (پیکربندی configuration) اشتباه می‌فرستاد. این مسئله باعث می‌شد ما به جای این که متوجه مشکل شویم و آن را اصلاح کنیم، تنظیماتی که ارسال می‌شد را اعمال می‌کردیم. همین مسئله موجب قطعی تقریبا ۵۳ دقیقه‌ای در شبکه اینترنت شد و حدود ۴۰-۵۰ درصد ترافیک کشور از بین رفت.»
اختلال، منشا مختلف دارد
در چند ماه گذشته چندین مرتبه دچار اختلال و قطعی شبکه اینترنت در کشور بودیم. اختلال‌هایی که گاهی منشا آنها اعلام می‌شد و گاهی تنها به جملاتی مانند «شناسایی کردیم»، «در حال پیگیری است»، «شکایت کردیم» می‌رسیدیم که دست آخر هم مشخص نمی‌کرد مشکل از کجاست.
با هر بار اختلال اینترنت، مسئولان شرکت ارتباطات زیرساخت و خصوصا سجاد بنابی، به سرعت دلایل را مطرح کردند و برای صحبت‌هایشان نیز مستنداتی ارائه دادند. شب گذشته نیز همین اتفاق رخ داد و او در توئیتر خود نوشت: امروز یکم شهریور ۹۸ ساعت ۱۹:۱۷ دقیقه تا ۲۰:۱۰ شاهد اختلال در ارتباطات بین‌الملل بودیم. این اشکالات به دلیل تنظیم default route از سوی یک تامین‌کننده بین‌الملل و نیز اشکالاتی در تنظیمات گذرگاه بین‌الملل زیرساخت، به وجود آمد. برای این اختلال پوزش می‌خواهیم.»
او در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا، درباره اختلال‌هایی که ممکن است در شبکه ارتباطی کشور پیش بیاید، گفت: اینترنت، یک شبکه توزیع شده است که افراد از مکان‌های مختلف به آن وصل می‌شوند. زمانی که فرد درخواست باز شدن صفحه‌ای را می‌دهد، این درخواست در شبکه می‌گردد و با پیدا کردن سرور مربوطه، جواب را می‌گیرد و به درخواست‌کننده می‌رساند. در این مسیر ممکن است گاهی اختلال یا قطعی به وجود بیاید. مدتی قبل در سرور تلگرام و واتساپ مشکلی پیش آمد و این دو تقریبا مدتی قطع شدند. اختلال‌هایی از این دست، ربطی به زیرساخت‌های ارتباطی در داخل کشور ندارد.
او در ادامه به مسیری که سرورها طی می‌کنند تا به دست مشتریان برسند اشاره کرد و گفت در این راه بازیگران متعددی وجود دارد که شرکت زیرساخت نیز جزیی از آنهاست: ابتدای این زنجیره، شرکتی است که اینترنت را میزبانی می‌کند، پس از آن نوبت به تامین‌کننده ارتباط از مبدا تا مرز ورودی می‌رسد.
پس از این دو بازیگر که در واقع خارج از مرزها وجود دارند، شبکه زیرساخت به عنوان اولین بازیگر داخل مرز، وظیفه دارد اینترنت را به اپراتورها برساند تا آنها کاربران‌شان را تامین کنند. مشکل در کار هر کدام از این بازیگران، می‌تواند منجر به اختلال در شبکه اینترنت شود.
او درباره وظیفه‌ای که شرکت ارتباطات زیرساخت در این بین دارد، گفت: ما IP یا ظرفیت اینترنت را بر اساس یک مدل قراردادی می‌خریم و در شبکه فیبر نوری آن را تحویل اپراتور می‌دهیم. به همین دلیل اگر فیبرهای داخل کشور قطع شوند، لندینگ پوینت‌های گیت‌وی (راه‌اندازی نقطه‌های دروازه ورودی اینترنت) کشور قطع شده باشد و شرکتی که ما از او اینترنت را خریداری کرده‌ایم دچار مشکل شود، ما باید پاسخگو باشیم.
نقش تجهیزات فیلترینگ در اختلال اینترنت
سجاد بنابی می‌گوید غیر از این مسائل، گاهی اوقات پارامترهای کیفی شبکه نیز در به وجود آوردن اختلال نقش دارند: بعضا تجهیزاتی مانند سوئیچ و روتر که در مسیر انتقال اینترنت هستند دچار مشکل می‌شوند.
او درباره تجهیزات فیلترینگ در ایران که گاهی اوقات به واسطه آن شاهد اختلال‌هایی نیز بوده‌ایم، می‌گوید: تجهیزات مربوط به فیلترینگ در اختیار اپراتورها و شرکت‌های FCP (ارتباطات ثابت) است که در محل آن ها نصب شده‌اند.
فرمان این که چه چیزی قطع شود و چه چیزی قطع نشود، مستقیم توسط شرکت زیرساخت به آنها داده نمی‌شود. وزارت ارتباطات بر اساس اعلام کمیته تعیین مصادق مجرمانه، دستور قطع یا محدودسازی را به اپراتور اعلام می‌کند.
از او درباره فیلترینگ تلگرام و VPN ها و تاثیری که در به وجود آمدن اختلال دارند گفت: اکنون تجهیزات حکومتی برای این کار کاملا بومی‌سازی شده‌اند و به همین دلیل اگر به واسطه آنها اختلالی ایجاد شده، بسیار اندک است.
تکنولوژی قابل پیش‌بینی نیست
وی خاطرنشان کرد: ما سعی کردیم مسیرها و تجهیزات مربوط به اینترنت کشور را کنترل کنیم اما تکنولوژی قابل پیش‌بینی نیست و گاهی اوقات مشکلاتی به وجود می‌آید.
بنابی با مثالی در خصوص قطعی چند هفته قبل، بحث غیرقابل پیش‌بینی بودن را کمی بازتر کرد و گفت: درباره قطعی یک ترابیت بر ثانیه که هفتههای گذشته شاهد آن بودیم و به مردم نیز دلیلش را اعلام کردیم، باید بگویم ما از دو کشور مختلف، هر کدام با پهنای باند ۵۰۰ گیگابیت بر ثانیه اینترنت خریداری کردیم.
آنها نیز از دو شرکت اروپایی دیگر مسیر انتقال خریده بودند. مسیری که ۵ سگمنت (بخش) داشت و شرکت مورد نظر یکی از سگمنت‌ها را به دو کمپانی فروخته بود که همین مسئله منجر به اختلال شد. در آن مورد شاهد تقریبا سه ساعت قطعی اینترنت بودیم.
قدم‌هایی برای رفع مشکل
او درباره اقداماتی که برای برون‌رفت از مشکلات این‌چنینی در نظر گرفته‌اند، گفت: از زمانی که آقای جهرمی (وزیر فعلی) مسئول شرکت زیرساخت بودند، اقدامات برای برطرف کردن مشکلاتی از این دست آغاز شد. در همین راستا از سرویس‌های حاکمیتی و عمومی (بانک، انرژی، دولت الکترونیک و نهادهای مشابه) درخواست کردیم، تجهیزات‌شان را به داخل کشور انتقال دهند. فلسفه این کار، این است که اگر به دلیل اختلال یا هر مسئله دیگری، قسمتی از اینترنت کشور قطع شد مردم برای دسترسی به خدمات مورد نیازشان دچار مشکل نشوند.
قدم دومی که برای پیشگیری از مشکلات این چنین در دستور کار شرکت ارتباطات زیرساخت قرار گرفت، توزیع اینترنت از نقاط مختلف است: الان با تمام همسایه‌های کشورمان مانند جمهوری آذربایجان، ارمنستان ترکیه، قطر، امارات و عمان ارتباط اینترنتی داریم. اگر به هر دلیلی اینترنت در یک مرز قطع شود، بقیه مرزها می‌توانند این مشکل را پوشش دهند.
علاوه بر آن سعی کردیم با همسایگان، پیرینگ (اتصال بین‌المللی) داشته باشیم. به این شکل اگر مسیر اروپا قطع شود می‌توانیم ارتباط‌مان را حفظ کنیم. اکنون تمام مسیرها از مرز تا داخل کشور چندگانه است و اگر یک مسیر قطع شد دومی به سرعت جایگزین آن خواهد شد.
خسارت به کاربران بابت اختلال
نزدیک به دو ماه قبل، دو مسیر قطعی فیبر (در مسیرهای بالادستی در اروپا) داشتیم که منجر به قطع اینترنت شد و به واسطه آن در طول شب، هزار گیگ از ظرفیت کشور را از دست دادیم. وزیر ارتباطات آن زمان دستور داد خسارت ناشی از این اتفاق باید برای کاربر نهایی جبران شود و این طور نباشد که زیرساخت خسارت را به اپراتور بدهد اما اپراتور آن را به دست کاربر نرساند.
شیوه برآورد میزان خسارت کاربران به سازمان تنظیم مقررات واگذار شد تا مدلی برای برآورد میزان خسارت و رساندن آن به دست کاربر نهایی در نظر بگیرند.
بنابی در خصوص این که چرا هنوز این اتفاق رخ نداده است، گفت: آن بخشی که به ما مربوط می‌شد را انجام داده‌ایم. خسارت از تامین‌کننده اینترنت دریافت و به اپراتور برگردانده شده است. البته در این بین پولی رد و بدل نمی‌شود. ما قراردادی داریم که بر اساس آن میزان خسارت تخمین زده می‌شود.
این مسئله را در قرارداد خودمان با آن شرکت اعمال کردیم و مشابه این کار را هم با اپراتورها انجام دادیم. آنها پرداختی‌هایی به ما دارند که میزان خسارت‌شان از آن کسر می‌شود. این دو کار را انجام داده‌ایم و قدم بعدی را سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور باید بردارد. به این شکل که میزان خسارتی که اپراتور باید در قالب اعتبار یا حجم به کاربران ارائه دهد، را برآورد و به اپراتورها ابلاغ کند.
