رگولاتورهای اروپا و آمریکا به تازگی متفق‌القول شدند که باید اقدامات جدی برای کنترل قدرت انحصاری غولهای فناوری انجام دهند در این راستا به نظر می رسد یک ابر رگولاتور جهانی به بازار بیاید.
از اوایل قرن بیست و یکم میلادی، نوید رشد و پیشتازی شرکتهای فناوری به سرعت مردم و دولت‌ها را شگفت زده کرد. شرکت‌هایی که به جای تکیه بر کالاهای فیزیکی، از داده‌ها و ابزارهای دیجیتال استفاده می‌کردند تا به سودآوری دست یابند. اما اکنون پس از گذشت ۲۱ سال از قرن بیست و یک، چالش شرکتهای فناوری و قدرت آنها در بازار بسیار بزرگ شده است. آنها چنان قدرتمند شده‌اند که قوانین رقابت در بازارها را زیر پا می‌گذارند و به قیمت از بین رفتن حریم خصوصی مشتریان، داده‌های آنان را استفاده می‌کنند تا درآمد خود را بیفزایند در نتیجه رگولاتورها در سراسر جهان سعی دارند با وضع قوانینی سلطه آنها بر بازار را کاهش دهند و از حقوق مشتریان دفاع کنند.
درهمین راستا «مرکز تحقیقات سیاست اقتصادی»(CEPR ) در انگلیس پیش‌قدم شده تا با برگزاری پنل هایی چالش‌های قانونمندسازی شرکتهای فناوری را با حضور رگولاتورهای اتحادیه اروپا و آمریکا بررسی کند.
این پنل ها با حضور آندرئا کوشلی (رئیس سازمان رقابت و بازارهای انگلیس)، الیزابت دنهام (کمیسیونر اطلاعات انگلیس)، آندریاس مونت ( رئیس کارتل فدرال آلمان یاCFO)و هنری پیفو (معاون ناظر رقابت در فرانسه) در کنار وویچک ویویوروسکی (ناظر حفاظت از اطلاعات اتحادیه اروپا) برگزار شدند.
شرکت کنندگان در این پنل ها به موضوعات مختلفی پرداختند مانند آنکه ناظران رقابت و رگولاتورهای حریم خصوصی باید برای حل چالش شرکتهای فناوری بخش بندی قانون را کنار بگذارند و با همکاری یکدیگر راه حل های خلاقانه ارائه کنند.
گفتگو ها میان شرکت کنندگان در پنل‌های CEPR با این پیش فرض انجام شده که برای کنترل پلتفرم‌های بزرگ، قوانین رقابت و حریم خصوصی و همچنین حفاظت از اطلاعات باید یکپارچه شوند.
از سوی دیگر پس از اصلاح قانون حفاظت از اطلاعات اروپا (GDPR) در سال ۲۰۱۸ میلادی، قانون حریم خصوصی همچنان اجرا نشده و مقامات رقابت منطقه‌ای در حال حاضر مشغول بررسی این موضوع هستند که ببینند «سو استفاده از داده ها» در کدام بخش از قوانین ضد انحصار داخلی و چگونه جای می‌گیرد.
موضع گیری انگلیس و آلمان در برابر غولهای فناوری آمریکایی
سازمان رقابت و بازارهای انگلیس(CMA) هم اکنون خارج از اتحادیه اروپا قرار دارد و در خصوص فرایندهای خرید و ادغام جهانی نقش پررنگ‌تری دارد. این سازمان می‌تواند با تحقیقات و فرایندهایی که انتخاب می‌کند به ایجاد استانداردهایی در فضای دیجیتال کمک کند. جالب آنکه این سازمان در مسیر گفته شده بسیار سریع گام بر می‌دارد.
CMA انگلیس چند پرونده آنتی تراست بزرگ در خصوص شرکتهای بزرگ فناوری باز کرده و هم اکنون مشغول بررسی شکایات درباره اپ استور اپل است. این سازما ن برخی شکایات دیگر را نیز بررسی می‌کند که طرح گوگل برای حذف کوکی های ردیابی طرف سوم( پروژه Privacy Sandbox) نیز شامل می‌شود.
البته در تحقیقات درباره پروژه گوگل سازمان ناظر بر حریم خصوصی انگلیس(ICO) نیز همکاری می‌کند.
اجماع رگولاتورهای اروپا و آمریکا علیه قدرت طلبی شرکتهای فناوری
هفته گذشته این سازمان اعلام کرد مشغول بررسی مجموعه‌ای از تعهدات پیشنهادی گوگل است که از لحاظ قانونی لازم الاجرا هستند. این تعهدات را می‌توان یک فرایند طراحی مشترک بین ICO، CMA و گوگل به حساب آورد که هدف آن ایجاد زیرساخت کلیدی است که در نهایت جایگزین کوکی ها ردیابی می‌شود.
تجربه آلمان در قانونگذاری
سازمان CFO آلمان در سال جاری موضع سختگیرانه ای علیه شرکتهای بزرگ فناوری گرفت و در این زمینه از قوانین ملی به روز شده بیشترین بهره را می‌برد. این قوانین به کارتل فدرال آلمان قدرت می‌دهد تا در مقابل پلتفرم‌های دیجیتال بزرگ با قدرت رقابت بالا موضع گیری کند. البته هم اکنون این سازمان مشغول انجام تحقیقاتی علیه آمازون، فیس‌بوک، گوگل و اپل است.
همچنین این سازمان پیش از این و در یک پرونده استراتژیک علیه فیس‌بوک به یکی از پیشگامان پیوستن قوانین حفاظت از داده‌های اتحادیه اروپا به قوانین بازارهای دیجیتال تبدیل شد.
این پرونده که کارشناسان مسیر آن را به دقت تحت نظر دارند و هنوز هم در حال اجرا است فرایند «ابر پروفایل سازی»( Super profiling) کاربران فیس‌بوک را هدف گرفته و قرار است این موضوع به دادگاه ارشد اروپا ارسال شود. فرایند «ابر پروفایل سازی» کاربران به معنای استفاده از روش‌های مختلف برای جمع آوری اطلاعات از پلتفرم‌های زیر مجموعه فیس‌بوک است تا ابر پروفایل‌هایی برای هر کاربر ساخته شود. مقامات آلمان معتقدند چنین عملکردی سوءاستفاده از کاربران است و قوانین رقابت را نیز نقض می‌کند.
مونت، رئیس کارتل فدرال FCO آلمان در این پنل، تاکید کرد تجربه FCO در این پرونده کمک کرده تا اصلاحات اساسی در قانون ملی ایجاد شود. این اصلاحات قدرت بیشتری برای مقابله با شرکتهای بزرگ فناوری برای او فراهم می‌کند. همچنین به گفته او با کمک چنین قدرتی در سطح ملی راحت تر می‌توان برای شرکتهای فناوری قانون وضع کرد.
او در این باره گفت: هنگامی که خود را سازمانی با قدرت بالا معرفی می‌کنیم، راحت تر از گذشته می‌توان برخی رفتارها را ممنوع کرد. به عنوان مثال می‌توان فعالیت‌های شرکتی را ممنوع کرد که با تکیه بر روش‌های پردازش اطلاعات اجازه نمی‌دهد دیگران در بازار فعالیت کنند. چنین رفتاری مربوط به حوزه رقابت است. همچنین می‌توان سرویسی را ممنوع کرد که اجازه استفاده از آن منوط به جمع آوری اطلاعات کاربر است و هیچ گزینه انتخابی دیگری برای فرد مهیا نیست. این مورد در خصوص پرونده فیس‌بوک صحت دارد. در واقع هنگامی که پارلمان مشغول بررسی این قانون بود، به پرونده فیس‌بوک نیز اشاره شد و حتی به نوعی این درهم تنیدگی قوانین رقابت و حفاظت از اطلاعات در نظریه آزار در قانون رقابت آلمان ذکر شده است.
او در ادامه افزود: اگر هنگام صحبت راجع به سلطه شرکت متوجه می‌شویم این سلطه به دلیل جمع آوری اطلاعات و نگهداری و فرآوری آن به وجود آمده است، بنابراین به پارامتری نیاز است تا نشان دهد یک شرکت تا چه حد اجازه جمع آوری اطلاعات و فرآوری آنها را دارد.
سازمان رقابت فرانسه و رگولاتور ملی حریم خصوصی این کشور (CNIL) نیز در سال‌های اخیر فعالیت‌های مشترکی انجام داده‌اند. یکی از این موارد شکایتی در خصوص ویژگی جدید اپل است. این ویژگی به کاربر اجازه می‌دهد خود درباره دسترسی اپ های مختلف به اطلاعاتش تصمیم گیری کند. البته ماه قبل ناظر آنتی تراست از مسدود کردن قابلیت مذکور خودداری کرد.
بنابراین شواهدی مبنی بر آن وجود دارد که سازمانهای نظارتی سعی دارند پلی بین قوانین بخش‌های مختلف ایجاد کنند تا به شیوه‌ای تأثیرگذار شرکتهای بزرگ فناوری را قانونمند کنند.
قوانین ضعیف شرکتها را قدرتمند کرد
این در حالی است که شرکت کنندگان در پنل اخیر متفق القول بودند که این ناتوانی در اجرای قوانین رقابت سبب شده شرکتها قدرتمند شوند. آنها با اتکا به این قدرت توانستند رقبایشان را بخرند و به اطلاعات کاربران بیشتری دسترسی یابند. آنها به قیمت از بین رفتن حریم خصوصی کاربران و رقابت به سود دست یافتند.
بحث این است که انحصار قدرت که براساس دسترسی به اطلاعات به دست آمده، مشتریان را درگیر رابطه‌ای مخرب با پلتفرم‌های فناوری می‌کند. این روند در خصوص شرکتهای بزرگ تبلیغات آنلاین گوگل و فیس‌بوک به دریافت هزینه‌هایی کلان از کابران در ازای دسترسی به سرویس‌های دیجیتال منجر شد. البته این هزینه مالی نبود اما حریم خصوصی کاربر را زیر پا گذاشته بود.
ابر رگولاتور جهانی به بازار دیجیتال می‌آید
شرکت کنندگان پنل‌های CEPR متفق القول هستند که هر دوی این روندها در حال تغییر هستند. همچنین اگر قرار باشد جامعه مدنی بازارهای دیجیتال را کنترل کند، این روندها باید عوض شوند و قدرت کنترل از شرکتهای بزرگ فناوری باز پس گرفته شود. به این ترتیب تضمین می‌شود که مشتریان و رقبا زیر بار غولهای داده کاوی نمی‌مانند.
به گفته دنهام، کمیسیونر اطلاعات انگلیس انگیزه او برای همکای با دیگر رگولاتورهای دیجیتال آن بود که مقامات دولت انگلیس ایده ایجاد یک ابر رگولاتور را در سر داشتند.
او می‌گوید: قانونگذاران و سیاستگذاران ایده یک رگولاتور واحد برای اینترنت را داشتند. این ایده چه معنایی دارد. یعنی رگولاتورها دست به کار شدند و خلاقیت به خرج دادند تا با شرکتهای بزرگ برخورد کنند.
سیمون ترونتون از سازمان «رقابت و بازارهای انگلیس» (CMA) اظهار نظرهای جالبی در خصوص تحقیقات فعلی درباره پروژه Privacy Sandbox گوگل و همکاری مشترک با ICO در این پرونده بیان کرد. به گفته او قوانین حفاظت از اطلاعات کاربران و احترام به حریم خصوصی آنها قلب تعهداتی هستند که هم اکنون مورد مذاکره قرار دارند.
او در این باره گفت: اگر تعهدات را قبول کنیم، گوگل باید با توجه به چند حوزه از جمله تأثیرات آن روی حریم خصوصی و همخوانی با قوانین حفاظت از اطلاعات، تأثیرات بر تجربه کاربر و قدرت کنترل کاربر بر شیوه استفاده از اطلاعات خصوصی، پیشنهاداتی ارائه کند در کنار این موارد باید به موضوعات اصلی تعهدات یعنی نگرانی‌های ما در حوزه رقابت نیز پرداخته شود. ما با ICO از نزدیک همکاری کردیم و درصورت قبول این تعهدات باید به همکاری نزدیک با ICO ادامه دهیم تا روی تحولات آتی این پیشنهادات تأثیر بگذاریم.
ترونتون در ادامه گفت: این تعهدات تضمین می‌کند که گوگل تمام نگرانی CMA را در نظر می‌گیرد. اگر نگرانی‌های مهم ما در خصوص گوگل برطرف نشود، آنها پرونده را دوباره باز می‌کنند و اگر لازم باشد، هرگونه اقدامی برای جلوگیری از خسارت به رقابت انجام می‌شود.
ترکیب قوانین رقابت و حفاظت از اطلاعات
ربکا اسلاتر کمیسیونر عضو کمیسیون فدرال تجارت آمریکا(FTC ) و همچنین کریس دی آن جلو، معاون ارشد دادستان کل نیویورک نیز در پنل رگولاتوری حضور داشتند.
اسلاتر در این پنل یادآور شده که کمیسیون فدرال تجارت آمریکا از هم اکنون حقوق مصرف کننده و رقابت که قبلاً از یکدیگر جدا بوده‌اند را ترکیب کرده است. او معتقد است باید اقدامات بیشتری برای ترکیب این دو بخش انجام شود. رگولاتورهای آمریکایی را تشویق می‌کنیم تا اجرای قانون‌های ناکارامد را در موضوعاتی مانند حریم خصوصی و رقابت کنار بگذارند. قبلاً شرکتها در نتیجه نقض قوانین با جریمه و مجازاتی اندک روبرو می‌شدند که ریشه‌های سواستفاده از بازار را از بین نمی‌برد و در نتیجه به سواستفاده از مشتریان و همچنین شکست در بازار منجر می‌شد.
این کمیسیونر FTC معتقد است رگولاتورها نباید تمام بار اجتناب از سواستفاده از اطلاعات را به گردن مشتریان بیندازند. او در این باره می‌افزاید: می‌خواهم درباره روش‌هایی که مبتنی بر کنترل کاربر هستند، هشدار بدهم. تصور می‌کنم شفافیت و کنترل اهمیت زیادی دارند. معتقدم انداختن این بار برگردن مشتریان تا خودشان مسیرشان را در بازارها و فرایندهای استفاده از اطلاعات بیابند، واقعاً چالش برانگیز است. اینکه آنها دریابند اطلاعات شان در اختیار چه کسی است و چه کسی تصمیم گیرنده است، کار مشکلی به حساب می‌آید. بنابراین من به شدت نگران چارچوبی هستم که حول ایده کنترل داده‌ها یا شیوه حل مشکل با چنین رویکردی به وجود می‌آید.
اجماع رگولاتورهای اروپا و آمریکا علیه قدرت طلبی شرکتهای فناوری
یکی دیگر از شرکت کنندگان در پنل بحث و گفتگوی CEPR ، دینا سرینیواسان از دانشگاه یل بود که به چالش‌های مربوط به قانونگذاری شرکتها در مواقع تضاد منافع اشاره کرد. به گفته او اگر در بازار دیجیتال هم مانند بازارهای دیگر (مانند سرویس‌های مالی) یک جدایی ساختاری ایجاد نشود، چالش‌های جدی در مسیر قانونمند سازی رفتار شرکتها باقی می‌ماند.
او با اشاره به تغییرات از زمان دستیابی گوگل به قدرت در بازار گفت: در حوزه آگهی‌ها ما با بازار الکترونیکی روبرو هستیم که دلال‌هایی در هر دو طرف وجود دارند. در یک بازار رقابتی دلال‌ها به سود خریدار و فروشنده عمل می‌کنند و به نوعی از اطلاعاتی که متعلق به خریدار و فروشنده است، محافظت می‌کنند.
رگولاتور ها نیازمند همکاری با یکدیگر هستند
سرپرست حفاظت از اطلاعات در اتحادیه اروپا نیز در این پنل حضور داشت و هشدار داد در سراسر اروپا عملکرد رگولاتورهای حفاظت از اطلاعات و رقابت در خصوص همکاری با یکدیگر رضایت بخش نیست. این بدان معناست که چالش قانونمندسازی شرکتهای بزرگ فناوری در سراسر اروپا همچنان بزرگ است.
البته به گفته وی کمیسیون اتحادیه اروپا در رویارویی با قدرت بازاری شرکتهای بزرگ فناوری بیکار نبوده است. کمیسیون مذکور در پایان سال گذشته تحت قانون بازارهای دیجیتال مقرراتی برای پلتفرم‌های دروازه بان ارائه کرد. اما چالش اجرای قوانین به شیوه‌ای تأثیرگذار در سراسر اتحادیه اروپا همچنان یکی از مشکلات اصلی این منطقه به حساب می‌آید.
ناظر حفاظت از اطلاعات اتحادیه اروپا نیز در پایان هشدار داد تا زمانیکه رگولاتورهای بخش‌های مختلف با یکدیگر گفتگو نکنند و همدیگر را درک نکنند، هیچ حقوق رقابتی یا حفاظتی در اقتصاد دیجیتال تضمین نخواهد شد. اما یک موضوع کاملاً روشن است: سلطه شرکتهای بزرگ فناوری بر بازارهای دیجیتال یک شبه از بین نمی‌رود.
