روز گذشته نشست خبری آغاز به کار مرکز جامع غربالگری، آزمون و تشخیص هویت قطعات الکترونیک ایران به همراه بررسی چالش‌های خرابکاری صنعتی، لزوم تشخیص هویت و چالش‌های مربوط به واردات و توزیع قطعات برگزار شد.

 

 

 نخستین مرکز جامع غربالگری قطعات الکترونیک در ایران با هدف تشخیص اصالت قطعات الکترونیک و تعیین هویت آنها آغاز به کار کرد. براساس اعلام نسیم توکل، مدیرعامل این مرکز، صنعت الکترونیک در زنجیره تأمین ضعف‌های بسیار زیادی دارد و در 9 ماه گذشته نزدیک به 128 میلیون دلار برای واردات قطعات الکترونیک هزینه شده است. این در حالی است که برای تأمین قطعات اصلی ارز پرداخت می‌کنیم اما متأسفانه قطعات تقلبی به دست می‌آوریم. این بخش خسارت‌های میلیون دلاری سنگینی به کشور وارد می‌کند. از سوی دیگر، موضوع تحریم سبب شده قطعاتی با نام های‌کپی وارد شوند که اصلا چنین چیزی وجود ندارد و هر چیزی به غیر از نمونه اصلی قطعات، تقلبی هستند. 

 

صنعت الکترونیک، صنعت مادر

 

توکل با بیان اینکه قطعات در حوزه الکترونیک، ماده اولیه هستند، افزود: الکترونیک یک صنعت مادر است و در بخش کنترلی، بسیاری از صنایع دیگر جزو صنعت الکترونیک هستند. لوازم خانگی، خودرو، تجهیزات پزشکی، صنعت مخابرات و بسیاری از حوزه‌های مختلف بخشی از خانواده الکترونیک هستند. حدوداً از اوایل سال 1398 در بخش صنعت های‌تِک به ما گزارش شد که وجود قطعات تقلبی در ایران خرابکاری صنعتی را افزایش داده و این مسئله سببب خسارت میلیون دلاری شده است.

 

مدیرعامل مرکز ادامه داد: هر چه به سوی تولید داخلی پیش می‌رویم، خرابی‌ها بیشتر می‌شود و به هنگام تعمیر در می‌یابیم که یک قطعه معیوب عامل خرابکاری شده است. در ماه‌های اخیردر منطقه خاورمیانه، ترکیه برای ایجاد چنین مرکزی اقدام کرده و در آلمان هم فقط یک یا دو مرکز تشخیص هویت قطعات الکترونیک وجود دارد. اروپایی‌ها در زنجیره تامین، روندی دارند که جلوی ورود قطعات تقلبی را می‌گیرد اما به نظر می‌رسد خاورمیانه عملا مقصدی برای قطعات کم‌کیفیت در دنیا شده است. قطعاتی که به آسانی وارد کشورهایی همچون آلمان نمی‌شوند. از این رو، نیاز ویژه‌ای برای احداث چنین مرکزی در کشور وجود داشت.

 

تعداد این مراکز در دنیا بسیار کم است. یک انجمن بین‌المللی برای تشخیص قطعات اصل و تقلبی در دنیا وجود دارد که ۱۰ تا ۱۲ مرکز معتبر شامل آن هستند که شعبات مختلفی در کشورهای دیگر دارند. از آنجایی که شروع زنجیره تامین قطعات الکترونیک عمدتا از آمریکا و چین است، این آزمایشگاه‌ها هم در این کشورها هستند و شعبات دیگری را در کشورهای دیگر دایر کرده‌اند.

 

وی ادامه داد: قطعات الکترونیکی در عمر محصول تاثیر بسیار زیادی دارند. به طور معمول، هزینه‌های خدمات پس از فروش که تولیدکنندگان داخلی صرف می‌کنند، به دلیل کیفیت پایین قطعات است و مقبولیت محصولات را هم پایین می‌آورد. هر چند در این زمینه عوامل زیادی اثر گذار هستند.

 

صنعت و دانشگاه در کنار هم فعالیت کنند

 

توکل با تاکید بر لزوم فعالیت و همکاری دولت، صنعت و دانشگاه در کنار هم افزود: ممکن است احداث چنین مرکزی هزینه‌بری بیشتر نسبت به فایده آن داشته باشد. در حالی که ه ویژه برای صنایع های‌تک هزینه خسارت بالا است و ارزش افزوده زیادی برای آنها در بر دارد. برای راه‌اندازی این مرکز تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه شریف منعقد شد تا با ایجاد دستورالعمل و آئین‌نامه کنار ما باشند تا در پیشبرد برنامه پیش رویم. در بخش دولتی هم علی‌رغم اینکه مذاکرات طولانی شد، در نهایت با معاونت علمی ریاست جمهوری تفاهم‌نامه‌ای امضا کردیم تا حمایت‌های لازم برای گسترش این مرکز را انجام دهند. 

 

در بخش خرابکاری صنعتی دولت کاملا ذی‌نفع است و حتی چندین سال دولت به دنبال ایجاد چنین مرکزی بود که به علت طولانی شدن فرآیندها در سیستم دولتی این مرکز ایجاد نشد اما بخش خصوصی توانست شش مرحله از این ۱۱ مرحله تشخیص هویت قطعات را راه‌اندازی کند.

 

وی ادامه داد: هم‌اکنون در مرحله اولیه و آزمایشی هستیم. این مرکز را افتتاح کردیم و برای ارتقا از سطح ۶ به ۱۱ به تجهیزاتی نیاز داریم تا پاسخگو همه نیازها به ویژه در صنعت های‌تِک باشیم. تشخیص هویت و آزمون قطعات الکترونیک ایران برای اولین بار در کشور ایجاد شده و دانشگاه و دولت هم در کنار بخش خصوصی صنعت های‌تک قرار گرفته است. آنچه مهم است، عمق دانش به شدت تخصصی است که علاوه بر تخصص و تحصیلات آکادمیک، به یک تجربه خاص متمرکز در تشخیص خرابکاری صنعتی و تشخیص اصل از تقلبی نیاز داشیم تا مشکلات در این زمینه را از میان برداریم.

 

بروز مشکلات متعدد با ورود قطعه ناسالم به زنجیره تامین

 

سید سعید صفوی، عضو هیأت‌مدیره مرکز جامع غربالگری گفت: قطعات الکترونیکی از اسباب‌بازی کودکان تا قطعاتی که در صنعت هواوفضا مورد استفاده قرار می‌گیرد تنوع دارند. خراب شدن هر قطعه الکترونیکی از این تجهیزات می‌تواند اثرات مخربی ایجاد کند. 

 

گاهی آسیب دیدن قطعات تجهیزات مشکلات چالش‌برانگیزی ندارند یعنی خطر جانی و مالی زیادی در پی نخواهند داشت. از سوی دیگر، محصولاتی وجود دارند که آسیب آنها ممکن است کاربر را دچار سختی فراوان کند، مثل خراب شدن ایربگ خودرو، که تلفات جانی و مالی شدید در پی خواهد داشت. در سطح بالاتر آسیب در بعضی قطعات علاوه بر هزینه‌های هنگفت سبب از بین رفتن اعتبار یک برند می‌شوند. مانند:پرتاب یک ماهواره که سال‌ها کار و زمان نیروهای متخصص بر روی آن انجام می‌شود. 

 

صفوی افزود: گاهی اوقات به قطعات تقلبی برمی‌خوریم که خرابکاری صنعتی در آنها انجام شده است. برخی موارد استفاده از قطعات قلبی ناخواسته اتفاق می‌افتد که اثرات تخریبی متوجه مصرف‌کننده نهایی می‌شود. این سلسله مراتب الزاماتی ایجاد می‌کند که ما ناچارا قطعات را قبل از اینکه  وارد زنجیره تامین و فرآیند تولید شوند مورد ارزیابی وغربالگری قرار دهیم تا در صورتی که اشکال داشته باشند از ورود آنها به زنجیره تامین جلوگیری شود.