ویروس کرونا همچنان مختل‌کننده وضعیت بهداشت جهانی و سیستم‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است، اما در این میان تهدید دیگری نیز در فضای دیجیتالی گسترش یافته است؛ تهدید حمله‌های سایبری که از افزایش وابستگی ما به ابزارهای دیجیتالی‌مان و نامشخص بودن وضعیت جهان در زمینه بحران، سوءاستفاده می‌کنند.
همین ماه پیش بود که درز اطلاعات ۴۲ میلیون کاربر ایرانی تلگرام و از سوی دیگر افشای اطلاعات کاربران ایرانی در سامانه ثبت احوال و دهها خبر در این زمینه سر و صدای زیادی در کشور ایجاد کرد. حالا اما مشخص شده که افزایش هک و افشاء اطلاعات کاربران درفضای اینترنت مختص ایران نیست و در این روزهای کرونا زده اکثر کشورهای جهان با معضل افشای اطلاعات در فضای مجازی دست و پنجه نرم می‌کنند. به همین بهانه وب‌سایت مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی به اهمیت امنیت سایبری پرداخته و به نکاتی اشاره می‌کند که چرا امنیت سایبری و استانداردهای آن، امروز بیش از همیشه اهمیت دارد.
افزایش وابستگی به زیرساخت دیجیتالی، افزایش هزینه
شیوع ویروس کرونا که مقیاس وسیعی داشته و بیش از ۱۵۰ کشور گزارش‌هایی از میزان مبتلایان خود، ارائه داده‌اند، وابستگی به ابزارهای ارتباطاتی دیجیتالی را افزایش داده است. حالا اینترنت به کانالی برای تعاملات انسانی موثر، روشی برای کار و برقراری تماس و پشتیبانی از همدیگر بدل شده است. سازمان‌های دولتی و کسب‌وکارها خط‌مشی‌های کار از خانه را ارائه می‌دهند یا اعمال می‌کنند و تعاملات اجتماعی محدود به تماس‌های ویدئویی، پست‌های شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های مکالمه‌محور شده است. بسیاری از دولت‌ها اطلاعات را از طریق ابزارهای دیجیتالی منتشر می‌کنند.
در شرایط بی‌سابقه امروز، حمله سایبری که دسترسی سازمان‌ها یا خانوده‌ها را به ابزارها، داده‌ها یا اینترنت قطع می‌کند، آسیب‌زننده و حتی مهلک است: بدترین سناریو، این است که حمله‌های سایبری گسترده منجر به نقص‌های زیرساختی متعدد شود که دسترسی کل جوامع یا شهرها را قطع می‌کند و مانع از کار تیم‌های درمان، سیستم‌ها و شبکه‌های عمومی می‌شود.
فقط در چند روز اخیر، سایت آمار کرونا ویروس به آدرس Worldometers.info و وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده امریکا بارها هدف حمله‌های سایبری قرار گرفته‌اند و ظاهرا قصد مهاجمان تخریب عملیات و جریان اطلاعات مربوط به ویروس بوده است.
فرصت بزرگی در پس ترس و ابهام
مجرمان سایبری از نقاط ضعف انسان‌ها استفاده می‌کنند تا در سیستم دفاعی نفوذ کنند. مردم عموما در وضعیت بحران، به‌ویژه اگر بحران مدت‌زمان زیادی طول بکشد، اشتباه‌هایی مرتکب می‌شوند که در شرایط عادی، امکانش کمتر است. در فضای آنلاین، می‌توان این اشتباه را با کلیک کردن روی لینکی نامعلوم در نظر گرفت.
در واقع، حدود ۹۸ درصد از حمله‌های سایبری، روش‌های مهندسی اجتماعی را به کار می‌گیرند. مجرمان سایبری در ابداع روش‌های جدید برای بهره‌برداری از کاربران و فناوری در راستای دسترسی به رمزعبورها، شبکه‌ها و داده‌ها خلاقیت زیادی دارند و عموما از موضوع‌ها و روندهای مورد علاقه کاربر استفاده می‌کنند تا کاربر را به رفتار ناامن آنلاین وسوسه کنند. اضطراب می‌تواند باعث شود کاربران کارهایی انجام دهند که در شرایط دیگر، به نظرشان غیرمنطقی یا نامعقول می‌رسد. مثلا هدف یکی از حمله‌های اخیر سایبری، افرادی بوده‌اند که دنبال اطلاعات بصری در زمینه گسترش COVID-19 می‌گشتند. نقشه‌ای در منبع آنلاین معتبری بارگیری شده و از کاربران درخواست شده بود نقشه را دانلود کنند؛ امادر واقع آنها برنامه‌ای بدافزاری را دانلود کردند که دستگاهشان را به خطر می‌انداخت و به هکرها امکان می‌داد به رمزعبورهای ذخیره‌شده دسترسی داشته باشند.
آنلاین‌تر، خطرناک‌تر
همزمان با افزایش افراد آنلاین، رفتارهای اینترنتی پرمخاطره، افزایش می‌یابند. به طور مثال کاربران خیلی راحت‌تر از قبل با عنوان طرح‌های «رایگان» در وب‌سایت‌ها فریب می‌خورند و در را روی بدافزارها و حمله‌ها باز می‌کنند.
علاوه بر این، باید توجه داشت که درخواست اطلاعات کارت‌های اعتباری یا درخواست نصب اپلیکیشن‌های ویژه برای استفاده از یک برنامه یا خدمات، ریسک‌های زیادی دارد. همیشه و به‌ویژه در دوره شیوع کرونا، کلیک کردن روی لینک نامشخص و افزایش عادات گشت و گذار در اینترنت، می‌تواند خطرناک و پرهزینه باشد.
چه باید کرد؟
همانطور که حل مساله کرونا وابسته به تغییر عادت‌های اجتماعی و روندهای زندگی شخصی‌مان است تا بتوانیم میزان ابتلا را کاهش دهیم، باید در رفتار آنلاین‌مان هم تغییراتی ایجاد کنیم تا امنیت سایبری‌مان حفظ شود. سه اقدام کاربردی در زمینه مراقبت از امنیت آنلاین، به این ترتیب است:
تنظیم استانداردهای بهداشت سایبری: علاوه بر شستن دست‌ها بعد از هر تماس فیزیکی برای جلوگیری از شیوع کرونا و ضدعفونی کردن تلفن، صفحه‌کلید و غیره، باید عادت‌های آنلاینتان را هم مرور کنید. رمز عبور وای‌فای خانه‌تان را بررسی کنید و اطمینان یابید سیستم‌های firewall در روتر، فعالند. همچنین توجه داشته باشید که رمزعبورهای یکسان (در سراسر دنیای وب) انتخاب نکنید و تا جای ممکن از وی‌پی‌ان‌های امن استفاده کنید.
هوشیاری بالا در زمینه اعتبار: در شرایط امروز، باید بیش از پیش در زمینه نصب نرم‌افزار و هز نوع ارائه اطلاعات شخصی، مراقب بود. روی لینک‌های فرستاده‌شده به ایمیلتان کلیک نکنید. وقتی سراغ سرویس جدیدی می‌روید، اعتبار منبع هر URL را بررسی کنید و اطمینان یابید برنامه‌ها یا اپلیکیشن‌هایی که نصب کرده‌اید، نسخه‌های اصلی و از منبعی معتبر هستند. ویروس‌های دیجیتالی مثل ویروس‌های فیزیکی منتشر می‌شوند و گسترش می‌یابند؛ اشتباه‌های آنلاین شما منجر به آسیب خوردن بقیه در سازمانتان، یا دفترچه تلفن دیجیتالی‌تان یا جامعه‌ای بزرگ‌تر می‌شود.
به‌روزرسانی‌های رسمی و معتبر: همانطور که به منابع اطلاعاتتان در مورد کرونا و تاثیرش، اهمیت می‌دهید، از به‌روزرسانی نرم‌افزار و برنامه‌هایتان اطمینان یابید تا هر نقطه‌ضعفی در سیستمتان، شناسایی شود و فرصتی بالقوه برای مهاجمان نباشد.
آنطور که گزارش مجمع جهانی اقتصاد تایید می‌کند رفتار شخصی هر فرد مهم‌ترین مساله در پیشگیری از گسترش انواع مشکلات خطرناک دنیای آنلاین و جهان فیزیکی است.
