کارگروه مشترکی از کمیسیون سخت افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، انجمن شرکت‌های واردکننده کالا و تجهیزات رایانه‌ای کشور و اتحادیه فناوران رایانه تهران تشکیل شده تا راهکار واحدی برای خروج از بن بست مشکلات ناشی از واردات تجهیزات کامپیوتری اتخاذ شود.
بازار کامپیوتر در کشاکش مشکلات ناشی از محدودیت واردات، ثبت سفارش و بی‌ثباتی قیمت ارز همچنان پاسخگوی نیاز کاربران است با این حال فروشندگان صنف سخت افزار مترصد زمانی هستند که تلاطم ناشی از بی ثباتی ارز آرام گیرد تا پس از آن بتوانند با چشم انداز مشخص برای کسب درآمد تلاش کنند.
حال پس از گذشت دو سال از افزایش ناگهانی نرخ ارز و تاثیر آن بر بازار و همچنین محدودیت‌های ایجاد شده برای واردات کالاهای آیتی، کمیته‌ای تشکیل شده تا این مشکلات را بررسی و مراجع ذیصلاح را از آن مطلع کند.
پیمان ایروانی، رئیس انجمن شرکت‌های واردکننده کالاوتجهیزات رایانه‌ای کشور در این زمینه به پیوست گفت:« مشکلات در صنف سخت افزار و آیتی بسیار پیچیده و بغرنج است این وضعیت موجب شد کمیسیون سخت افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، انجمن شرکت‌های واردکننده کالاوتجهیزات رایانه‌ای کشور و اتحادیه فناوران رایانه تهران درصدد تهیه گزارشی از وضعیت موجود و مشکلات پیش روی صنف ازجمله موانع ثبت سفارش و واردات کالاهای آیتی است.»
به گفته او محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی که در جریان ثبت سفارش کالا در وزارت صمت اعمال شده باعث شده تا مشکلاتی در زمینه کمبود برخی کالاها در بازار ایجاد شود.
او در توضیح این مطلب گفت:« در حال حاضر ثبت سفارش تبدیل به معضل بزرگی برای واردکنندگان شرکت‌ها شده است. به طور مثال در برخی شرایط به یوآن چین که الویت ۲۴ ارزی است ارز نیمایی اختصاص داده می‌شود اما به درهم داده نمی‌شود. »
به گفته او از این دست موضوعات عجیب و بی‌سابقه در زمینه واردات تجهیزات سخت افزار زیاد است. درست به همین دلیل آنها قصد دارند گروه بندی مشخص و فهرستی از این معضلات تدوین و آن را به مراجع ذیصلاح ارسال کنند.
خواب کالا در رکود بازار
قدم زدن در یکی از اصلی‌ترین بازارهای کامپیوتر در تهران که بسیار خلوت و کم رفت و آمد است دیگر نه برای کاربران عجیب است و نه فروشندگان؛ سوال است اینجاست که فروشندگان با چه قیمتی هزینه‌های جاری خود را تامین می‌کنند و هنوز ادامه کار می‌دهند؟
حمیدرضا یکی از فروشندگان پاساژ کامپیوتر رضا در تهران است. او به پیوست می‌گوید این روزها به طور میانگین روزی دو دستگاه می‌فروشند که تامین کننده هزینه‌های آب، برق و گاز و هزینه‌های جاری فروشگاه نیست. اما آنطور که حمدیرضا می‌گوید برای تامین این هزینه‌ها آنها هم از جیب هزینه می‌کنند هم خدماتی مانند تعمیرات و فروش قطعه انجام می‌دهند؛ کاری که مجوزش را ندارند.
او ادامه می‌دهد:« هرکدام از دستگاه‌ها بین سه تا سه میلیون و ۲۰۰ هزار تومان فروخته می‌شوند. رقمی که برای خیلی از افراد تامین کردنش سخت است، اما کسی که نیاز دارد مجبور است خرید کند.»
به گفته او اگر دانشجویی به کامپیوتر با گرافیک بالا نیاز داشته باشد باید روی پایه قیمت هشت میلیون تومان هزینه کند. در حال حاضر بیشتر فروش‌ها روی پی‌سی و نوت بوک است.
قفسه‌ها مملو از دستگاه‌هایی است که حمیدرضا می‌گوید از خواب آنها در مغازه بیش از یک سال می‌گذرد و علاوه بر خواب دستگاه‌ها هم‌زمان به دلیل کاهش نرخ دلار روی هر دستگاه ۵۰۰ تا ۱ میلیون تومان ضرر کرده‌اند.
رنج از بی‌ثباتی قیمت
بی‌ثباتی قیمت کالا در بازار سخت افزار از جمله دلایل کاهش مراجعه خریدار به بازار عنوان می‌شود که در کنار عوامل دیگری فعالان این صنف هم از آن رنج می‌برند.
سهیل ترکان، مدیراجرایی شرکت فراسو در این زمینه به پیوست گفت: «اگر مشکلات بازار و کندی سرعت واردات را که این روزها شاهدش هستیم در نظر نگیریم مشکل دیگر این است که مصرف کننده نمی‌داند کالایی را که می‌خرد به قیمت روز است یا خیر. اگر قدمی در بازار بزنید می‌بینید یک کالا در جایی سه برابر قیمت روز دلار به فروش می‌رود و در جای دیگر همان کالا به قیمت پایین‌تر به فروش می‌رسد. این مساله اعتماد مصرف کننده را از بین می‌برد و دلیلش هم بازیگران بازار نیستند بلکه نوسان دلار است.»
به گفته او بهم ریختگی بازار در زمینه قیمت بیشترین ضرر را به مصرف کننده می‌زند و نبود کالا و عدم واردات مستمر این وضع را بدتر هم کرده است.
ترکان سیستم نظارتی را برای بازار سخت افزار بی‌فایده می‌داند و معتقد است: «در بازار سخت‌افزار و آیتی هزاران آیتم برای تعیین قیمت وجود دارد، آیا می‌توان به همه آنها نظارت کرد؟ درحال حاضر چیزی که قیمت را تعیین می‌کند عرضه و تقاضاست چون سیاست منسجم و مشخصی در باراز کامپیوتر برای قیمت‌گذاری وجود ندارد. بدون شک محدودیت در واردات هم باعث شده که عرضه کالا کمتر شود و وقتی عرضه کمتر شود مسلما قیمت‌ها در بازار به هم می‌ریزد.»
به گفته او محدودیت در ثبت سفارش واردات کالا برای شرکت‌هایی که تا پیش از این سابقه واردات نداشتند موجب شده تا بخش خاکستری بازار که از مبادی غیر رسمی کالا وارد می‌کردند با یک خلاء قانونی برای تبدیل شدن به شرکت‌های وارد کننده تجهیزات مواجه باشند.
او افزود: «خیلی از شرکت‌ها به این دلیل به مشکل برخورد کرده‌اند و این به کارکرد دولت مربوط نیست بلکه عیب شرکت‌های ما بوده که تجربه چندانی در واردات نداشته‌اند. اکثر شرکت‌ها پیش از این، کالای مورد نیازشان را با کارت‌های بازرگانی یک بار مصرف وارد می‌کردند، حالا که آن کارت‌ها بی‌اعتبار شده و بازار دچار بحران شده است. »
انتقال واحد قیمت گذاری گمرک به وزارت صمت
فعالان این بازار تعیین قیمت کالای وارداتی را یکی از مشکلات عمده واردات اعلام می‌کنند. منصور شاکری، یک واردکننده تجهیزات کامپیوتری در این باره به پیوست می‌گوید: «اداره ارزش‌گذاری کالا در گمرک به تازگی در وزارت صمت مستقر شده است. این انتقال به این دلیل انجام شده که زمان واردات کوتاه شود، البته ما تاثیر این تغییر را هنوز حس نکرده‌ایم چرا که هنوز هیچ وارداتی از زمان آن تغییر انجان نشده‌است.»
به گفته او ارزش‌گذاری در گمرک همیشه با مشکلاتی همراه بود و انتقال این اداره باعث شد که کالا به محض ثبت سفارش همانجا تعیین قیمت شود و اگر قیمت تایید نشود ثبت سفارش انجام نمی‌شود و کالایی هم وارد نخواهد شد.
او گفت که این روزها پروسه ثبت سفارش، تایید ارز از سوی بانک مرکزی، دریافت ارز، سفارش کالا و تحویل آن از گمرک یک ماه زمان می‌برد مدت زمانی که پیش از راه اندازی سیستم ثبت سفارش در وزارت صمت کوتاه‌تر بود.
به نظر می‌رسد فعالان بازار سخت افزار راه زیادی برای رسیدن به ثبات قطعی پیش رو دارند و فراز و نشیب در این مسیر برای ثبات اوضاع همچنان ادامه دارد.
