در سال ۲۰۲۰ در حالی که اکتشافات پزشکی و اخبار مربوط به کرونا در صدر اخبار بود، ستاره‌شناسان به کار خود ادامه می‌دادند. آنها از طریق امواج رادیویی به‌دنبال یافتن سیگنال‌های پر رمز و راز بودند، کهکشان‌های جدیدی کشف کردند و حتی فهمیدند که کدام سیستم در سیارات دیگر ممکن است زمین ما را تحت نظر بگیرد.
در این گزارش با ۹ کشف شگفت‌انگیز در سال گذشته میلادی آشنا می‌شوید.
۱- انتشار امواج رادیویی از دنیایی بیگانه
سیارات منظومۀ شمسی امواجی رادیویی با میدان مغناطیسی مخصوص به خود ساطع می‌کنند. این امواج از جانب مشتری بیش از دیگر سیارات است. تا کنون از سیارات بیرون از منظومۀ شمسی امواج رادیویی دریافت نشده بود. محققان در سال ۲۰۲۰ امواجی از یک غولِ گازی در صور فلکی «تاو گاوران» دریافت کردند که ۵۱ سال نوری از زمین فاصله دارد. این امواج می‌تواند سرنخ‌هایی دربارۀ دیگر منظومه‌ها به ما ارائه کنند.
۲- لکه‌های اشعه ایکس در کهکشان راه شیری
میلیون‌ها سال پیش، انفجاری در مرکز راه شیری باعث انفجار مواد پرانرژی در بالا و پایین دیسک کهکشانی شد. این مواد هنوز هم قابل مشاهده هستند و در طیفی از اشعه گاما می‌درخشند. این توده‌ها که به حباب‌های Fermi معروفند، برای اولین‌بار در سال ۲۰۱۰ مشاهده شدند. در سال ۲۰۲۰ ، محققان یک جفت حباب دیگر را در همان منطقه یافتند که در طیف اشعه ایکس قابل مشاهده‌اند. این اشعه‌ها احتمالاً مربوط به حباب‌هایی هستند که به "حباب‌های eROSITA" معروفند و حدود ۲۵۰۰۰ سال نوری با ما فاصله دارند.
۳- پیدا شدن قطعه گم‌شده موشک!
زمین در سال ۲۰۲۰ یک ماهِ کوچک جدید پیدا کرد. منجمان یک شیء را در مدار ماه تشخیص دادند که در نوع خودش جالب توجه بود. اما بررسی دقیق توسط ناظران فضایی نشان داد که این یک جسم طبیعی نیست، بلکه یک تقویت کنندۀ موشک است که ناسا در دهه ۱۹۶۰ پرتاب کرده است و بقایای آن در مدار ماه به دور زمین می‌چرخد.
۴- چرخه‌های رادیویی شبح‌وار
دانشمندان اغلب چیزهایی را در فضا پیدا می‌کنند که شبیه حباب های فازی هستند، اما چرخه‌های رادیویی عجیب و غریبی (ORC) که در سال ۲۰۱۹ کشف شد و در سال ۲۰۲۰ گزارش آن ارائه شد ویژگی‌های خاصی دارند. لکه های گرد، که در تلسکوپ رادیویی قابل مشاهده هستند، شبیه هیچ چیز دیگری که تا کنون کشف شده است نیستند. آنها بقایای ابرنواختر یا اثرات نوری شناخته شده هم نیستند. حتی برخی از دانشمندان گفته‌اند که ممکن است گلوگاه‌های یک کرم‌چاله باشند. اما هیچ کس واقعاً نمی‌داند این چیزهای تازه کشف شده چیست.
۵- یک میلیون کهکشان جدید
یک تلسکوپ رادیویی در استرالیا طی ۳۰۰ ساعت رصد فضایی از حدود ۸۳٪ جهان قابل مشاهده نقشه برداری کرد. این داده‌های انبوه حدود ۳ میلیون کهکشان را نشان دادند که ۱میلیون آن تا کنون دیده نشده بود. تلسکوپ ASKAP برای رصد آسمان از ۳۶ آنتن استفاده می‌کند اما این اولین باری بود که از همه ۳۶ آنتن به‌صورت همزمان برای یک پروژه استفاده می شد.
۶- نشانۀ زندگی در زهره
اگرچه زهره پر از ابرهای اسیدی است اما تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است نشانه‌های از حیات در آنجا باشد. محققان گاز فسفین، که گازی بدبو است و نشانۀ زندگی محسوب می‌شود، را در ابرهای زهره پیدا کرده‌اند. این کشف کاملاً اتفاقی بود. محققان تلسکوپ را تنظیم کرده بودند که گاز فسفین را تشخیص دهد. آنها که انگار از قبل مطمئن بودند زهره دنیایی مرده است و اثری از فسفین روی آن پیدا نمی‌شود، از زهره عکس‌برداری کردند اما یافته‌ها چیز دیگری را نشان داد.
۷-یک موج مغناطیسی تازه
در تاریخ ۱۲ نوامبر، محققان یک کیلونوای درخشان را کشف کردند این پدیده وقتی اتفاق می‌افتد که دو ستارۀ نوترونی با هم ادغام شوند. پدیدۀ کیلونوا پدیده‌ای نادر است. آنچه کشف شد خیلی خاص بود چون سیگنال‌های عجیب و غریبی در نور آن وجود داشت. این احتمال وجود دارد که این موج مغناطیسی تازه متولد شده محصول یک ستارۀ بزرگ و بسیار مغناطیسی نوترونی و محصول برخورد آنها باشد.
۸- منبع انفجارهای سریع رادیویی
انفجارهای رادیویی سریع، پدیده‌ای است که سال‌ها ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده است. این انفجارها در زمانی به کوتاهی هزارم ثانیه رخ می دهند و به سرعت خاموش می‌شوند. به نظر می‌رسد این انفجارهای رادیویی از منابعی فراتر از کهشان راه شیری ناشی شده باشند. محققان در سال ۲۰۲۰ گزارش دادند که یک انفجار رادیویی سریع از کهکشان راه شیری منشا گرفته و ۳۰ هزار سال نوری با زمین فاصله دارد و یک مبدأ شناخته شده داشت: یک مغناطیس. اما اینکه همۀ انفجارها از یک مغناطیس ناشی می‌شوند قابل تشخیص نیست.
۹- موجودات فضایی ما را می‌بینند؟
ستاره شناسان عبور سیارات بیگانه از زمین را ردیابی می‌کنند. روزی حتی ممکن است با مشاهده چگونگی تابش نور ستاره در جو، فضای آنها را هم بتوانند مطالعه کنند. اما این فقط برای آن دسته از سیاره‌هایی ممکن است که مدارهایی دارند که می‌توانند بین زمین و ستاره‌ای که به دورش می‌چرخند تراز شوند. سیاراتی که چنین مداری ندارند قابل مشاهده نیستند.
در سال ۲۰۲۰ ، محققان اعلام کردند که برخی از منظومه‌ها نقاط دید مناسبی روی زمین دارند و این موقعیت به آنها اجازه می‌دهد که سیاره ما را ببینند. البته اگر کسی در آنجا باشد! برخی از این منظومه‌ها جوی دارند که برای حیات مناسب است. حدود ۱۰۰۴ منظومه شناسایی شده است که می‌توانند زمین را در فاصلۀ ۳۲۶ سال نوری ببیینند. یک ستاره که حدود ۳۲۶ سال نوری از زمین فاصله دارد سیاراتی را دارد که در سال ۲۰۴۴ موقعیت مناسبی را برای دیدن زمین دارند.
بودجه دستگاه‌های زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات/ارقام به میلیون ریال