شیوع کرونا زمینه‌ساز حضور بیشتر دانش‌آموزان در فضای اینترنت شده و این موضوع نگرانی‌هایی را به‌دنبال داشته است چراکه فضای آنلاین علاوه بر فرصت‌های فراوانی که در اختیار کودکان قرار می‌دهد، آنها را با خطراتی نیز مواجه می‌سازد؛ خطراتی که تنها با چند راهکار ساده می‌توان آنها را به حداقل ممکن رساند و فضایی امن را برای کودکان رقم زد.
قابلیت‌های کنترلی سیستم‌های عامل
امروزه در عصر دیجیتال به سر می‌بریم و والدین با توجه به مشغله بالای خود غالباً نمی‌توانند به‌صورت دائم بر رفتار دیجیتال فرزندان خود نظارت داشته باشند. اینجاست که ابزارها و نرم افزارهایی خاص به یاری آنها آمده‌اند تا بتوانند هم مدت زمان حضور کودکان در فضای آنلاین را سرو سامان بدهند و هم به سرعت سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی که سر زده‌اند یا چت‌های صوتی و متنی را مورد بررسی قرار دهند و علاوه بر نظارت بر چت و... حتی بتوانند ایمیل‌های کودک یا نوجوان خود را زیر ذره بین داشته باشند. از بهترین ابزارهای رایگان کنترل والدین بر فعالیت کودکان در اینترنت می‌توان به نرم افزارهایی اشاره کرد که از قبل در سیستم‌های عامل اندروید، ios، Mac و کامپیوترهای خانگی نصب شده‌اند. قابلیتی که محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در پاسخ به دغدغه برخی، درباره افزایش حضور دانش‌آموزان در اینترنت با توجه به شرایط کرونا در جامعه، به آن اشاره کرده است.
نرم افزار Family Safety ویندوز یکی از کارآمدترین راهکارها در این زمینه است. برای این نظارت، تنها کافی است برای ویندوز ۱۰ در یک اکانت Family Safety ثبت‌نام کرده و پس از تعریف اکانت ویژه‌ای برای فرزندتان و سایر اعضای خانواده، دامنه و حدود سایت‌ها و فعالیت‌های مجازی را برای آنها مشخص کنید. پس از ثبت‌نام در این نرم افزار، شما روزانه لیست فعالیت‌های آنلاین فرزندتان را دریافت می‌کنید و اگر احساس کردید حضور وی در اپلیکیشن، بازی یا سایت و شبکه اجتماعی خاصی می‌تواند دردسرساز شود، به راحتی می‌توانید دسترسی وی را مسدود کنید. این قابلیت همچنین به شما اجازه می‌دهد تا مدت زمان حضور فرزندتان در اینترنت را محدود کنید و همچنین بر خریدهای درون برنامه‌ای آنها کنترل داشته باشید.
سیستم عامل MacOS نیز ابزارهایی در اختیار والدین قرار داده تا بتوانند بر فعالیت آنلاین فرزند خود نظارت داشته باشند. با کمک ابزارهای کنترلی این سیستم عامل می‌توانید دسترسی فرزندتان را به وب سایت‌ها یا اپلیکیشن‌هایی خاص محدود کنید و حتی اگر در مواردی احساس خطر می‌کنید، پیام‌های افراد نامناسب را مسدود کنید تا فرزندتان نتواند با این افراد چت کند. در سیستم‌های اندرویدی نیز قابلیت Family Link گوگل می‌تواند یاور خوبی برای والدین باشد و حتی آنها می‌توانند مانع دسترسی فرزندانشان به بازی‌های نامتناسب با سن وی شوند. با کمک این قابلیت‌های سیستم‌های عامل می‌توانید حتی از راه دور بر فعالیت آنلاین فرزند خود نظارت داشته باشید و مطمئن شوید که فرزندانتان به محتوای نامناسب دسترسی ندارند یا توسط فردی متخلف مورد سوء‌استفاده قرار نمی‌گیرند.
اپلیکیشن‌های نظارتی
جدا از قابلیت‌های معمول سیستم‌های عامل، اپلیکیشن‌های متعددی هم تاکنون طراحی شده‌اند که هریک به گونه‌ای می‌توانند امنیت فرزندتان را در فضای مجازی تضمین کنند و تا حد زیادی از نگرانی‌های والدین بکاهند. یکی از بهترین نرم افزارهای کنترلی والدین، اپلیکیشن Qustodio است. درحالی که بیشتر ابزارهای کنترلی، کاربران ویندوز را جامعه هدف خود می‌بینند، این اپ با سیستم‌های عامل ویندوز، مک، اندروید، ios، Kindle و همچنین Nook سازگاری دارد که نقطه قوت آن محسوب می‌شود. به این ترتیب والدین می‌توانند به طور همزمان گوشی، لپ تاپ، تبلت، ایکس باکس، نینتندو و... فرزندشان را کنترل کنند. در واقع این اپ می‌تواند بویژه در این روزها که بچه‌ها حتی پروژه‌های درسی خود را از طریق فضای مجازی انجام می‌دهند یک لایه محافظتی اضافی برای آنها ایجاد کند. این اپ به والدین کمک می‌کند تا محتواهای مورد بازدید کودکشان را بررسی کنند و بر فعالیت وی در یوتیوب هم نظارت داشته باشند و با محدود کردن دسترسی کودک به فیلم‌های ویدئویی نامتناسب با سن وی از فرزندشان محافظت کنند. همچنین والدین می‌توانند با کمک این اپ، مانع دسترسی کودک به محتوای نامناسب شوند و اجازه ندهند فرزندشان با انتشار اطلاعات شخصی خود، زمینه سوء‌استفاده برخی افراد را فراهم کند. نسخه پولی این اپلیکیشن حتی به والدین اجازه می‌دهد بر پیامک‌های فرزندشان هم نظارت داشته باشند.
FamilyShield هم یکی دیگر از اپلیکیشن‌های نظارتی والدین است که البته تنها با سیستم عامل ویندوز کار می‌کند. این اپ می‌تواند در سطح روتر کار کند و عملاً از ورودی شبکه اینترنت به خانه، محدودیت‌هایی را اعمال کند. سرویس FamilyShield به طور اتومات دامنه‌هایی را که توسط OpenDNS به‌عنوان سایت‌ها یا مفاهیم ترویج دهنده پورنوگرافی، پروکسی و...شناخته می‌شوند مسدود می‌کند. با کمک این اپ رایگان نه تنها می‌توانید فرزندتان را در فضای مجازی کنترل کنید و وب سایت‌های مورد بازدید وی را ببینید بلکه گزارشی از برنامه‌هایی دریافت خواهید کرد که وی در طول روز استفاده می‌کند. البته می‌توانید تنظیمات این اپ را تغییر دهید تا از ورودی خانه دست به فیلتر اینترنت نزند و این تنظیمات را تنها روی کامپیوتر یا گوشی کودک‌تان انجام دهید.
KidLogger هم یکی دیگر از اپلیکیشن‌های نظارتی والدین به شمار می‌رود که با سیستم‌های عامل ویندوز، مک، لینوکس، اندروید و بلک بری سازگار است. این اپ می‌تواند اطلاعات درباره هرچیزی که بچه‌ها تایپ می‌کنند و به هر وب سایتی را که سر می‌زنند در اختیار والدین قرار بدهد. اگر نگران هستید که فرزندتان با چه کسانی به‌صورت آنلاین صحبت می‌کنند نیز این اپ قابلیت دارد تا صداها را ضبط کرده و در اختیار شما قرار دهد.
یکی دیگر از اپلیکیشن‌های نظارتی والدین نیز Spyrix Free Keylogger است که تنها با سیستم‌های ویندوزی کار می‌کند. هرچند این اپ هیچ محتوایی را مسدود نمی‌کند ولی با کمک آن می‌توانید رفتار فرزندتان در فضای مجازی را رصد کنید. اما اگر می‌خواهید قابلیت محدود کردن کودک را نیز داشته باشد باید نسخه پولی این اپلیکیشن را نصب کنید. این اپ مناسب نظارت بر رفتار آنلاین نوجوانان و حمایت از آنها در برابر سوء‌استفاده‌های احتمالی است.
Kaspersky Safe Kids نیز یکی دیگر از ابزارهای کنترلی والدین است که با ویندوز، مک، اندروید و ios سازگار است. این اپ یک بلک لیست مشخص دارد که از دسترسی کودک به محتوای آنلاین نامناسب ممانعت می‌کند و ازسوی دیگر به والدین اجازه می‌دهد زمان استفاده از کامپیوتر، لپ تاپ، گوشی و... را محدود کنند. این اپ همچنین به والدین اجازه می‌دهد تا از میزان شارژ گوشی فرزند خود مطلع باشند تا به‌دلیل خاموش شدن گوشی، شرایطی ایجاد نشود که نتواند با والدین خود ارتباط بگیرد. با کمک این نرم افزار همچنین والدین می‌توانند با استفاده از جی پی اس، مسیرهای فرزند خود را ردیابی کنند و به مدیریت شبکه‌های اجتماعی استفاده شده توسط کودک بپردازند چراکه به محض این که کودک به وب سایت‌های غیرمجاز سر بزند یا از منطقه امن تعریف شده، خارج شود بلافاصله پیام هشدار برای والدین ارسال می‌شود.
Wondershare Famisafe نیز از دیگر اپلیکیشن‌های نظارتی والدین به شمار می‌رود که می‌تواند هرگونه دسترسی بچه‌ها به عکس و متن نامناسب را بلافاصله شناسایی کرده و به والدین اطلاع دهد، بازی‌های غیرمجاز در رده‌های سنی خاص را مسدود کند و محیطی امن را برای آنها رقم بزند.
این افزونه‌های پرکار
علاوه بر اپ‌ها مرورگرهای وب خاصی هم برای کودکان طراحی شده که از جمله آنها می‌توان به Zoodles اشاره کرد. این مرورگر دوستدار کودکان، با سیستم‌های اندرویدی، ویندوزی و MacOS سازگاری دارد و درواقع محیطی ویژه کودک را فراهم می‌کند. در این محیط، کودک با یک فضای آنلاین کاملاً فیلتر شده و متناسب با سن خود روبه رو می‌شود و می‌تواند از کتابها، بازی‌ها و محتوای متناسب با سن خود استفاده کند. البته در این فضا بازهم ابزار کنترل در دست والدین وجود دارد و درمی یابند که کودک چه ساعاتی و در کدام بخش حضور بیشتری داشته است. همچنین اگر بخواهند می‌توانند با استفاده از نسخه پولی این مرورگر، زمان استفاده از وب سایت‌ها، گیم و... را نیز محدود کنند و کودک را با یک زبان خارجی آشنا کنند.
افزونه FoxFilter هم که بر گوگل کروم و فایرفاکس قابل اجراست، یکی دیگر از راهکارهای والدین برای محدود کردن دسترسی فرزندانشان به سایت‌های نامناسب محسوب می‌شود و سرعت بالا یکی از مزیت‌های آن به شمار می‌رود.
علاوه بر این نرم افزارها هزاران راهکار کنترلی دیگر برای آموزش کودکان به منظور در امان ماندن از خطرات فضای مجازی وجود دارد بنابراین دور نگاه داشتن کودکان از اینترنت و اعمال فیلتر کامل و مسدودسازی به بهانه ممانعت از دسترسی آنها به محتوای نامناسب چاره کار نیست. بهترین راهکار، آموزش والدین برای استفاده گسترده‌تر از این نرم افزارها و قابلیت‌هاست تا منطقه و فضای امن آنلاین برای بچه‌ها رقم بخورد.
