یک متخصص سازگاری الکترومغناطیس ( EMC ) با تشریح ۵ عادت اشتباه در حمل و استفاده از تجهیزات الکترونیکی به ارائه راهکارهای اصلاحی در خصوص این عادات اشتباه پرداخت.
بهترین محل نگهداری گوشی موبایل کجاست؟ بهتر است گوشی همیشه در دستان ما باشد یا آن را در جیب شلوار و کت یا کیف همراه قرار دهیم؟ تماس مداوم و طولانی‌مدت گوشی تلفن همراه با بخش‌های مختلف بدن چه خطرات و آسیب‌هایی را به همراه خواهد داشت و ما باید چگونه از گوشی موبایل استفاده کنیم تا از این آسیب‌ها در امان باشیم؟ مکالمه چند ساعته با گوشی چه خطراتی برای بدن ما دارد و بهتر است گوشی هنگام مکالمه در چه وضعیتی باشد؟ عادت‌های بد نگهداری از گوشی موبایل چیست و در هنگام شارژ گوشی باید چه نکاتی رعایت شوند؟
این‌ها برخی از پرسش‌های جدی هستند که در زمینه حمل و استفاده از تجهیزات الکترونیکی همچون موبایل و لپ تاپ باید پاسخ داده شوند و هر کاربر گوشی موبایل یا دیگر تجهیزات الکترونیکی لازم است آنها را بداند.
سیدحسن سیدموسوی استاد دانشگاه و متخصص سازگاری الکترومغناطیس (EMC) در گزارشی به مرور ۵ عادت اشتباه در حمل و استفاده از تجهیزات الکترونیکی و ارائه راهکارهای اصلاحی در این مورد می پردازد و به آسیب‌ها و آثار بیولوژیکی ممکن در استفاده و حمل نادرست گوشی موبایل و لپ‌تاپ، اشاره می کند.
مکالمه طولانی‌مدت و چسباندن گوشی موبایل به سر و گوش
همانطور که می‌دانیم؛ دستگاه‌های الکترونیکی و از جمله گوشی‌های موبایل دارای القاهای الکتریکی و مغناطیسی و همچنین تشعشعات الکترومغناطیسی هستند. امواجی که از آنتن‌های نصب شده در درون گوشی خارج شده و به سوی ایستگاه‌های BTS برای برقراری ارتباط گسیل می‌شوند. برعکس این پدیده هم رخ می‌دهد و گوشی‌های موبایل تشعشعات الکترومغناطیسی محیط را جذب می‌کنند تا بتوانند با آنتن‌های BTS ارتباط برقرار کنند.
تماس سلول‌های بدن و سر انسان در کوتاه مدت با این تشعشعات بی‌خطر است ولی هنگامی که طولانی‌مدت از یک گوشی تلفن همراه استفاده شود و فاصله بسیار نزدیکی هم با بدن انسان و از جمله سر انسان داشته باشد؛ مانند هنگامی که گوشی را به سر و گوش خود چسبانده و برای مدت زمان طولانی مکالمه می‌کنیم؛ امکان ایجاد تأثیرهای جدی روی سلامتی‌مان وجود دارد.
تحقیقاتی وجود دارد که ثابت می کند بر اثر تماس گوشی با سر انسان، بخش‌هایی از سر مانند گوش میانی یا مایع نخاعی مغزی افزایش دما خواهند داشت، اگر چه با افزایش حدود ۳۵ درصدی CBF (جریان خون مغزی) فرصت افزایش دمای کل بدن به بیش از نیم درجه ایجاد نمی شود، ولی به طور موضعی در گوش و سر و دست، دما می تواند حتی تا ۳۲ درجه نیز افزایش یابد.
تصویر زیر به خوبی بخش‌هایی که در اثر تماس با گوشی موبایل بیش از حد گرم شده‌اند را نشان می‌دهد.
در فکتوگرافی (واقع نگاری) های صورت گرفته به کاهش قدرت شنوایی، و بروز سردردهای طولانی وسرگیجه نیز اشاره شده است، حتی در برخی از مطالعات غیر علمی صحبت از بروز تومورهای سرطانی در مغز شده است که به هیچ وجه قابل اثبات نبوده و قابل اعتناء نیست.
با این وجود بهترین راهکار این است که برای تماس‌های تلفنی و مکالمات طولانی‌مدت از هندزفری و هدفون استفاده کنیم و تا حد امکان گوشی موبایل از سر و دیگر بخش‌های بدن دور بماند.
هندزفری‌های بلوتوثی نیز ممکن است آثار متفاوتی برای انسان داشته باشند، لذا توصیه نمی‌شوند. هدفون‌های سیمی و هندزفری‌های دارای لوله های هوایی، بهترین ابزار برای مکالمه، گوش دادن به موسیقی و پادکست توسط اسمارت‌فون‌ها هستند.
قرار دادن گوشی در جیب شلوار و دیگر جاهای نزدیک بدن
مکان نگهداری گوشی یک چالش جدی و بزرگ برای کاربران موبایل است. واقعا جای گوشی کجا است؟ یک گوشی موبایل به طور دائمی در حال پرتوافکنی است و حتی اگر شما در حال استفاده و مکالمه با آن نباشید، بازهم کانال های سیگنالینگ و کنترلی در حال ارسال و دریافت پیامهایی، هرچند ضعیف هستند. بنابر این تشعشعات الکترومغناطیسی می‌توانند روی کیفیت عملکردِ برخی از اندامهای بدن تاثیرگذاری داشته باشند.
اگرچه این تأثیر روی بسیاری از اندام ها موقتی است، لیکن سه چهار مورد از اندامها در مردها و زن ها وجود دارند که زمان تأثیرگذاری روی آنها، اگرچه به طور علمی ثابت نشده باشد، لیکن در برخی از تحقیقات موردی و مشاهدات بالینی این طور دیده شده است که این تأثیرها فراتر از موقت است! عموماً این نوع تحقیقات به فکتوگرافی Facto-graph-y یا واقع نگاری معروفند که در آنها بروز و وقوع یک سری علائم مشاهده می شود؛ لیکن رابطه علت و معلولی در آن به صورت علمی غیر قابل اثبات است.
یکی از بدترین جاهایی که برای نگهداری گوشی موبایل استفاده می‌شود؛ جیب شلوار یا کت است. پرتوهای موبایل به طور مستقیم روی دستگاه تناسلی در مردان و تخمدان و غدد لنفاوی در زنان تاثیر گذاشته و وارد شدن آسیب به آنها گزارش شده است.
قرار دادن گوشی موبایل در جیب رویی پیراهن و کت نیز می‌تواند در اندامهای درونی مانند کبد و کلیه ها گرمای غیر متعارف ایجاد کند.
قرار دادن موبایل در جیب‌های داخلی کت‌ها یا برخی لباس‌ها امکانِ تأثیرگذاری موبایل روی قلب و سینه‌ها را افزایش می‌دهد.
قرار دادن موبایل در کیفهای مخصوص روی کمربند نیز ممکن است اندامهای داخلی همچون کبد، کلیه ها را تحت تأثیر قرار دهد. مثلاً طی تحقیقات انجام شده روی بیش از ۱۵۰ مرد و زن که به طور منظم موبایل خود را به روی کمر می‌بستند؛ مشخص شد دچار کمبود تراکم مواد معدنی در لگن شده اند.
اما آیا این آمار بیانگر این است که تراکم استخوان منفی توسط میدان مغناطیسی ساطع شده از موبایل صورت گرفته است؟ هیچکس نمی تواند این اظهار نظر را ثابت کند.
همانطور که خودتان نیز تجربه کرده اید، نگه داشتن طولانی‌مدت گوشی موبایل در دست، می تواند احساس بدی به شما دست بدهد و عضلات مچ دست و تاندون ها و زردپی های دست را دردناک سازد. در یک پژوهش پزشکی نیز نشان داده شده است که زنانی که عادت داشته اند گوشی موبایل خود را به گردن آویزان کرده یا در سینه بند نگهداری کنند؛ در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند.
با این وجود راهکار این است که گوشی موبایل را در کیفهای بنددار قرار دهید تا دور از بدن باشند. کوله و کیفهای دستی هم راه‌حل بهتری برای حمل گوشی هستند. هرچه قدر دستگاه‌های الکترونیکی از جمله گوشی موبایل را دور از بدن خود نگهداری کنید، بیشتر در سلامت خواهید بود.
مجاورت و استفاده از گوشی موبایل توسط زنان باردار
تجهیزات الکترونیکی برای زنان باردار و جنین می تواند یک ریسک جدی به شمار آید. تشعشعات الکترومغناطیس این دستگاه‌ها در طولانی‌مدت می تواند هم تأثیرات موقت و هم تأثیرات دائمی روی جنین و همچنین روی مادر ایجاد کند.
مثلا اگر مادری گوشی موبایل یا لپ‌تاپ را روی پا یا نزدیکی شکم خود قرار دهد، احتمال تاثیرگذاری روی سیستم گردش خون جفت و جنین در رحم مادر نیز تشدید می شود. همینطور، قلب مادر و جنین در معرض پرتوگیری خواهند بود.
افزایش استرس و اضطراب و علائم خاص روحی و رفتاری تنها چند نتیجه ملموس تماس مستقیم زنان باردار با دستگاه‌های الکترونیکی است. البته وجود هرگونه پیوند علمی معنی دار بین طرز تأثیرگذاری و علائم بالینی گفته شده با امواج، در مواردی که گفته شد به اثبات نرسیده است ولی آیا امواج رادیویی ساطع از گوشی های موبایل می‌توانند روی اندامها و مغزجنین اثر بگذارند یا نه؟ باید گفت که هیچکس نمی تواند این رابطه را به طور علمی ثابت کند.
همچنین برخی از مطالعات نشان می‌دهند بین افزایش امکان وقوع سرطان پستان، کاهش قدرت شیرسازی و شیردهی، اختلال در غدد لنفاوی، ایجاد برآمدگی یا توده در سینه (فیبروکیستیک) و اختلال در هورمون‌ها با استفاده ناصحیح از گوشی موبایل و استفاده نامناسب از دستگاه‌های الکترونیکی در زنان و به‌ویژه در دوران بارداری، ارتباط وجود دارد.
رحم و تخم‌دان‌ها از دیگر اعضای بدن هستند که در اثر مجاورت دائمی و مستقیم با گوشی موبایل و دیگر وسایل الکترونیکی، تحت تأثیر قرار می گیرند. حتی برخی از کارشناسان امور زنان و مامایی بر این اعتقاد هستند استفاده از گوشی موبایل در دوران بارداری آثاری کمتر از مصرف الکل و دخانیات برای مادر و جنین ندارد.
با این وجود بهترین راه حل این است که زنان باردار در تمام دوران بارداری و به‌ویژه ۱۵ هفته اول، تمام وسایل الکترونیکی از جمله گوشی موبایل، لپ‌تاپ، تبلت و حتی تلفن‌های بی‌سیم خانگی را از خود دور کرده و یک «رژیم دیجیتالی» بگیرند. هرگز به سراغ گوشی موبایل نروند و از تماس و نزدیکی آن با اعضای بدن و شکم خودداری کنند. هرگز در شبکه‌های اجتماعی حضور نداشته باشند و پیام‌رسان‌ها را چک نکنند! از وای‌فای دوری کرده یا آن را خاموش کنند. در حالات بسیار ضروری و فوق العاده، به جای چسباندن بلندگو به گوش و سر، از هندزفری یا بلندگوی تلفن استفاده کرده و دور از خود نگه دارند.
تماس مستقیم گوشی موبایل با اعضای بدن
برخی از مردم عادت دارند همیشه گوشی موبایل را در دست بگیرند. گاهی اوقات ساعت‌ها یک گوشی در دست این افراد جابه‌جا می‌شود. از عادت‌های نادرست دیگر، قرار دادن گوشی موبایل روی سینه، قلب، شکم در هنگام خوابیدن و گوش دادن به موسیقی یا تماشای فیلم است. برخی افراد هنگام تماشای تلویزیون، گوشی موبایل را در دست می‌گیرند یا کنار دست خود قرار می‌دهند تا همیشه نیم نگاهی به آن بیندازند.
القاءهای الکتریکی و مغناطیسی و همینطور تشعشعات رادیویی گوشی تلفن همراه می‌تواند روی تمام اندامهای بدن اثرگذار باشد و هریک را بسته به نوع بافت‌ها و ساختار خودش درگیر مخاطرات و حتی بیماری‌ها و آسیب‌هایی کند.
با این حال بهترین راهکار این است که مکالمات خود را کوتاه و از هندزفری استفاده کنید. تا جایی که امکان دارد گوشی موبایل را از خود دور کنید و در صورتی که نمی‌خواهید از آن استفاده کنید، آن را روی میزکار، طاقچه و مکان‌هایی دور از محل نشستن و خوابیدن خود قرار دهید و اگر می‌توانید از تلفن ثابت در خانه و محل کار خود استفاده کنید.
هرگز گوشی موبایل را برای طولانی‌مدت روی یک عضو بدن قرار ندهید یا در دست، جیب شلوار یا پیراهن نگه ندارید. مواظب باشید گوشی موبایل با اندام‌هایی مانند قلب، سر و اندام تحتانی هیچ تماسی نداشته باشد و همیشه فاصله‌ای زیاد بین آنها رعایت شود.
قرار دادن لپ‌تاپ روی پا
متأسفانه قراردادن لپ تاپ روی پا، به یک عادت بسیار فراگیر و روزمره تبدیل شده است. همه ما چند دقیقه‌ای یا چند ساعتی لپ‌تاپ را روی دوپا قرار داده تا راحت‌تر با آن کار کنیم یا به تماشای فیلم بنشینیم. عجیب است علی‌رغم اینکه مقداری سوزش و سوزن سوزن شدن در رانهای خود حس می کنیم، به آن توجهی نمی کنیم و فکر می کنیم این حس طبیعی است.
در هتل، مترو، قطار، هواپیما، پارک، راهروهای دانشگاه و محیط‌هایی مانند سالن‌های جشنواره‌ها و مسابقات این صحنه بیشتر دیده می‌شود. ولی فارغ از اینکه کدام برند لپ‌تاپ را استفاده کنیم و چه قدرت محاسباتی یا ارتباطی دارد و وزن آن چقدر بوده و حتی آنتن‌های رادیویی و وای‌فای در کجای آن نصب شده اند، این عادت، عادتی بسیار مضر است.
افزون بر اینکه گذاشتن لپ‌تاپ روی پاها می‌تواند به دلیل میزان گرمای تولید شده در پوست، عوارض پوستی و حتی سوختگی خفیفی به همراه داشته باشد، این عادت، به عنوان یک پارامتر تأثیرگذار در ناباروری مردان نیز در دست مطالعه است.
امواج وای‌فای، بلوتوث و تشعشعات رادیویی در لپ‌تاپ‌هایی که مجهز به مودم LTE هستند، حدوداً ۲۵ درصد حرکت اسپرم‌ها را کاهش می دهد. پژوهش هایی نیز وجود دارند که در خصوص تحت تأثیر قرار گرفتن مغز استخوان به نتایج دقیقی دست یافته اند.
بهترین راهکار این است که لپ‌تاپ‌ها را هنگام استفاده روی میز و دور از بدن‌تان قرار دهید. هرگز از لپ‌تاپ روی پا استفاده نکنید؛ حتی با به کاربردن کاورهای محافظ یا داکت‌های پایه لپ‌تاپ.
