«بومی‌سازی فناوری شبکه‌های نرم افزار محور (SDN) از سوی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات ایران) آغاز شد. این طرح با حمایت مالی وزارت ارتباطات انجام می‌شود و قرار است تا 5 ماه دیگر نقشه راه و برنامه اجرایی بومی‌سازی فناوری شبکه‌های نرم‌افزارمحور آن تهیه شود تا با تجهیز آزمایشگاه مرجع به عنوان اقدام اولیه شکل اجرایی به خود گرفته و انحصار را از شرکت‌های مطرح جهان مانند سیسکو، اچ پی و... خارج کند.» این خبری بود که از سوی مرکز تحقیقات مخابرات ایران اعلام شد.
اما این فناوری چگونه فناوری است؟ چه کاربردها و مزایایی برای فناوری کشور دارد؟ از چه زمانی این طرح شکل اجرایی به خود خواهد گرفت؟ ذینفعان، استفاده کنندگان و حامیان این طرح چه کسانی هستند؟ روزنامه ایران برای گرفتن پاسخ این سؤال‌ها و سؤال‌های دیگر به سراغ «حسن یگانه» مدیر گروه ارتباطات ثابت مرکز مخابرات وزارت ارتباطات رفت.
بومی‌سازی SDN راهی برای خروج از انحصار
«نقشه راه و برنامه اجرایی بومی‌سازی فناوری شبکه‌های نرم‌افزار محور (SDN) که از ابتدای خردادماه سال‌جاری آغاز شده است تا 5 ماه دیگر اجرایی می‌شود.»
حسن یگانه مدیر گروه ارتباطات ثابت مرکز تحقیقات مخابرات ایران با بیان مطلب فوق به «ایران» می‌گوید: البته کار مطالعات اولیه این طرح در اواخر سال 93 در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و برگزاری جلسه هم اندیشی برای بومی‌سازی با حضور خبرگان، دانشگاهیان و دست اندرکاران اصلی برگزار شد. بدین ترتیب با ارائه نقشه راه، مسیر حرکت وزارت ICT و بخش‌های تابعه در خصوص این فناوری، نشان داده خواهد شد و مشخص می‌شود که چه کارهایی باید انجام شود که به صورت پایه‌ای در بخش حاکمیتی، اپراتورها و ارائه‌دهندگان، سرویس مورد استفاده قرار گیرد.
اما فناوری شبکه‌های نرم افزار محور SDN چگونه فناوری است؟ حسن یگانه مدیر گروه ارتباطات ثابت مرکز تحقیقات مخابرات ایران با بیان اینکه شبکه‌های نرم‌افزارمحور یا SDN نسل جدیدی از شبکه‌ها است که با استفاده از لایه‌ها و سوئیچ‌های مجازی، کنترلر مرکزی، استانداردهای ارتباطی و... سعی می‌کنند برخی از کارهای کنترلی و مدیریتی سوئیچ‌ها و روترهای شبکه را در لایه‌های بالاتر به صورت نرم‌افزاری انجام دهند، می‌گوید: SDN وابستگی به سخت‌افزار را کاهش داده و قابلیت‌های نرم‌افزاری و هوشمندی شبکه را افزایش می‌دهد و بدین ترتیب سازمانها و شرکتها می‌توانند اقدام به برنامه‌ریزی و برنامه‌نویسی برای شبکه خود کرده و قابلیت‌های سفارشی و اختصاصی را به وجود بیاورند که نتیجه آن ارائه سرویس‌های جدیدی برای مشتریان است. از این‌رو نرم افزار SDN بازار انحصاری در دنیا در دست چند شرکت محدود مانند سیسکو، اچ پی و... را به هم می‌زند و باعث می‌شود شرکت‌های کوچک که عمدتاً نرم افزاری هستند بتوانند قدرت مانور داشته باشند.
اینترنت اشیا، بازار هدف SDN
SDN بیشتر در چه بخش‌هایی کاربرد دارد؟ و مزایای آن چیست؟ که حسن یگانه در این باره با بیان اینکه از جمله کاربردهای مهم فناوری شبکه‌های نرم‌افزار محور در بخش شبکه‌های گسترده، مراکز داده، شبکه‌های دسترسی، شبکه‌های مجتمع سازمانی و شبکه‌های انتقال مبتنی بر نرم‌افزار است، به «ایران» می‌گوید: ایمن‌سازی SDN برای آنکه قابلیت برنامه‌ریزی و دید کلی برای کنترل را فراهم می‌کند، مسأله‌ای حیاتی است. بنابراین باید مکانیسم‌های امنیتی مناسب به جهت SDN دیده شود تا بتوانیم شبکه‌های خودگردان و مکانیزه داشته باشیم. از سوی دیگر با اجرایی شدن SDN ساده‌سازی عملیات در شبکه‌ها اتفاق خواهد افتاد و پیچیدگی‌ها و هزینه‌های درجا و پشتیبانی نیز کاهش خواهد یافت و ضمن ایجاد شفافیت بیشتر در زمینه نقل و انتقال دیتا، انعطاف‌پذیری بیشتری به دست خواهد آمد.
هر فناوری بازار هدفی دارد، اما بازار هدف این فناوری جدید در اصل در کدام بخش‌ها است که یگانه در این باره می‌گوید: بازار هدف در بخش‌های نرم افزار و سخت افزار شبکه‌های درون سازمانی و اختصاصی، شبکه ارائه‌دهندگان سرویس اینترنت، شبکه اپراتورهای ثابت و موبایل، شبکه ارائه‌دهندگان سرویس‌های ابری، شبکه ارتباطات زیرساخت و مراکز داده وجود دارد. بنابراین فناوری SDN می‌تواند بتدریج شبکه‌هایی از مقیاس کوچک (شبکه‌های درون سازمانی) تا مقیاس بزرگ (شبکه زیرساخت) را تحت تأثیر و کنترل خود درآورد.
وی با بیان اینکه SDN در بستر شبکه، راه‌حلی است که بازار هدف در جهت استفاده از فناوری‌های نوین (مانند نسل پنجم) و اینترنت اشیا از آن استفاده خواهد کرد، می‌افزاید: فناوری SDN امکان مدیریت ساده شبکه‌های بسیار بزرگ با استفاده از تجهیزات استاندارد، پشتیبانی از تغییرات سریع در الگوی ترافیک، ارائه قابلیت دسترسی برنامه‌های کاربردی به پایگاه داده‌های توزیع شده در مناطق جغرافیایی مختلف و سرورها از طریق ابرهای عمومی و خصوصی، ارائه سرویس پهنای باند به محض تقاضا و... ایجاد می‌کند.
صدمات جبران‌ناپذیر با تأخیر در اجرای طرح
فناوری SDN در دنیا در چه مرحله‌ای قرار دارد و آیا ایران از دیگر کشورها عقب مانده است یا خیر؟ حسن یگانه در این باره می‌گوید: از SDN به عنوان بزرگ‌ترین تحول چهار دهه شبکه‌های رایانه‌ای نام برده می‌شود و برای نخستین بار در سال 2005 مطرح شده و از سال 2010 شتاب گرفت و در سال 2011 با تشکیل بنیاد (ONF) و عضویت بیش از 80 شرکت بزرگ صنعت شبکه در آن و تدوین استاندارد (OpenFlow) وارد فاز جدیدی شده است. پیش‌بینی می‌شود این نوع شبکه‌ها بتدریج جایگزین شبکه‌های سنتی بسته‌ای شوند.
وی می‌افزاید: پیش‌بینی می‌شود که تا 2 یا 3 سال آینده 40 درصد فناوری روز شبکه SDN شود. بنابراین کشور در این بخش و بومی‌سازی آن از دنیا عقب نیست ولی اگر وقت را تلف کرده و بموقع ورود نکنیم به طور قطع از دنیا و حتی کشورهای منطقه عقب می‌مانیم. به عبارتی هر 6 ماه تأخیر ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری به بخش فناوری کشور وارد کند و در چند سال آینده دوباره با همان کشورهایی که بازار را به صورت انحصاری در دست دارند، روبه‌رو شویم.
اشتغال پویا و صرفه‌جویی ارزی با اجرای SDN
اما کدام واحد‌ها در بومی شدن SDN نقش دارند؟ حسن یگانه به دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش بنیان اشاره کرده و می‌گوید: دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش بنیان نیز نقش مهمی در مقوله تحقیق و توسعه SDN دارند، چرا که بخشی از این کار از سوی مرکز تحقیقات مخابرات ایران و بخش دیگر آن در شرکت‌های دانش بنیان و دانشگاه‌ها انجام خواهد شد که البته همه اینها نیز حمایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را به جهت حمایت مالی و فنی و قانونگذاری و سیاستگذاری، طلب می‌کند. البته وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز با درک اهمیت موضوع ، قصد دارد با شتاب منطقی، طرح‌های لازم در این خصوص را تأمین اعتبار کند.
وی می‌افزاید: البته به‌عنوان یک اقدام اولیه نیاز است که آزمایشگاهی مرجع، جهت تحقیق و توسعه در این خصوص ایجاد شود و پیشنهاد ما این است که این آزمایشگاه در اسرع وقت در مرکز تحقیقات پژوهشگاه، تجهیز و راه‌اندازی شود تا شرکتها و دانشگاه‌های فعال در این زمینه هم بتوانند با محوریت پژوهشگاه، از این آزمایشگاه استفاده کنند.
اما این طرح بومی‌سازی به چه میزان بودجه نیاز دارد؟ یگانه در این باره می‌گوید: چون در ابتدای طرح تدوین نقشه راه هستیم نمی‌توان میزان برآورد دقیقی از هزینه‌ها را اعلام کرد باید به وسعت فعالیت‌ها و برآورد هزینه‌ها به‌صورت منطقی نگریست تا امکان رقابت با غول‌های فناوری فراهم شود.
وی با اشاره به شعار امسال می‌افزاید: باید نگاه از بیرون را به داخل بیاوریم و با گسترش R&D فناوری‌های نوین در داخل، اشتغال مولد در کشور و در بخش ICT ایجاد کنیم. با ورود شرکت‌های کوچک و دانش‌بنیان به این عرصه، امکان بهره‌گیری از فارغ‌التحصیلان و نخبگان در بخش تولید و صنایع مولد، براحتی فراهم می‌شود و قیمت تمام‌شده محصول در برابر محصولات مشابه خارجی نیز کاهش خواهد یافت.
