شرایط در بازار کالاهای دیجیتال به گونه‌ای پیش می‌رود که دیگر افزایش هر روزه قیمت به امری بدیهی تبدیل شده و عمدتا مردم با بهت، تابلوی قیمت محصولات دیجیتال را رصد می‌کنند. درحالی‌که در ماه‌های پیش، بازار با کمبود کالا مواجه بود و نیاز خانواده‌ها به تهیه کالاهای دیجیتال برای مصارف آموزشی نیز باعث افزایش مضاعف قیمت‌ها شده بود، اکنون با رسیدن دلار به قیمت‌های حدود ۳۱ هزار تومان، خرید گوشی و تبلت برای برخی خانواده‌ها دشوارتر از پیش شده است و به گفته کارشناسان بازار، بسیاری از مشتریان، ناچار به خرید دستگاه‌های با تکنولوژی حداقلی آن هم با قیمت‌های نه چندان پایین هستند. از طرف دیگر برندهای خاصی که اکنون قیمت محصولاتشان به ارقام باورنکردنی رسیده است، همچنان طرفداران خاص خود را دارند و در نتیجه در پی دو قطبی شدن بازار، تقاضا برای کالاهای میان‌رده به حداقل رسیده است.
گشتی در بازار کالاهای دیجیتال و گفت‌وگو با کسبه این بازار نشان می‌دهد که به تدریج انبار کالایی بسیاری از فروشندگان، درحال خالی شدن است و به نظر می‌رسد در آینده نزدیک، پر کردن انبارها با تنوع کالایی مطلوب، دیگر چندان برای این صنف کار ساده‌ای نباشد. به گفته برخی از کسبه، با آنکه عده‌ای از فروشندگان، از اینکه توانسته‌اند کالاهای خرید قبل را به قیمت دلاری روز بفروشند خوشحالند، اما این خوشحالی چندان دوامی نخواهد داشت، زیرا به‌زودی با مشکلاتی که برای تامین کالای جدید با آن مواجه خواهند شد، این شیرینی رنگ خواهد باخت.
محسن بهنامی، از فعالان بازار موبایل و کالاهای دیجیتال می‌گوید، اکنون بخش عمده تقاضا به سمت کالای رده قیمتی پایین سرازیر شده و برخلاف دوماه گذشته که کالاهای میان رده مورد استقبال بازار بودند، اکنون استقبال برای این رده محصولات به حداقل رسیده است. وی می‌افزاید، درحال‌حاضر حدود ۳۰ درصد از نیاز مصرف‌کنندگان از کالاهای استوک و دست‌دوم تامین می‌شود.
بهنامی با اشاره به جولان کالاهای قاچاق در بازار محصولات دیجیتال می‌گوید، بسیاری از مدل‌های تبلت، لپ‌تاپ، لوازم جانبی که رجیستری نمی‌خواهند، به‌صورت قاچاق وارد می‌شود. از آنجا که این دسته کالاها نیاز چندانی به گارانتی ندارند یا مصرف‌کنندگان حساسیت زیادی روی گارانتی این محصولات ندارند، کالاهای قاچاق به راحتی جای کالاهای ورودی از مبادی قانونی را گرفته‌اند. تنها کالاهایی مانند گوشی تلفن همراه و لپ‌تاپ‌هایی که با گارانتی رسمی توزیع می‌شوند، از طرق قانونی به بازار لوازم دیجیتال کشور وارد می‌شوند.
رضا مرتضوی از فروشندگان فعال در حوزه کالاهای دیجیتال سازمانی، در رابطه با وضعیت بازار این محصولات می‌گوید: به‌نظر می‌رسد واردات قانونی کالاهایی مانند سرور، تجهیزات شبکه، پرینترها و قطعات داخلی بسیار کم شده است و بخش زیادی از نیاز بازار برای چنین محصولاتی از طریق مبادی غیررسمی و قاچاق تامین می‌شود. وی تاکید می‌کند، البته این شکل از قاچاق شامل کم اظهاری یا خلاف واقع اظهاری توسط عده‌ای که به کانال‌های خاصی دسترسی دارند نیز می‌شود. وی می‌گوید، متاسفانه اتحادیه و سازمان نصر نیز کار چندانی نمی‌توانند انجام دهند و ضربه ایجاد شده از کاهش ارزش پول ملی، به مرور باعث محدود شدن هرچه بیشتر افراد و سازمان‌ها در رفع نیازهای تکنولوژیک‌شان خواهد شد و بدون شک تاثیر این محدودیت‌ها در بهره‌وری سازمان‌ها و افراد به مرور آشکار می‌شود.
در نشستی که در ماه جاری با حضور فعالان نظام صنفی رایانه‌ای برگزار شد، اعضای این صنف نیز از عدم تخصیص درست و به موقع ارز برای تامین نیاز بازار به کالاهای دیجیتال گلایه داشتند و خواستار رسیدگی هرچه سریع‌تر مسوولان برای ساماندهی کمبود کالا در بازار بودند. این افراد تاکید داشتند که زمان چندماهه برای تخصیص ارز به واردکنندگان قانونی کالاهای دیجیتال، باعث تامین نیاز بازار از طریق کالاهای قاچاق و دست دوم خواهد شد و این امر علاوه بر محروم کردن دولت از منافع حاصل از عوارض واردات، ریسک‌های امنیتی زیادی را برای افراد و سازمان‌ها به‌دنبال خواهد داشت.
با توجه به نیاز دانش‌آموزان به گوشی و تبلت برای شرکت در کلاس‌های آنلاین از طریق سامانه شاد، زمزمه‌هایی از ورود چند تولیدکننده ایرانی جدید به حوزه محصولاتی مانند تبلت‌های دانش‌آموزی به گوش می‌رسد. آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات نیز در چند ماه اخیر بارها در صحبت‌هایش از عزم جدی برای تولید گوشی‌های ایرانی سخن گفته است. همچنین از اواخر سال گذشته، به اپراتورها مشوق‌هایی اعطا شد تا نسبت به تامین گوشی از چند تولیدکننده ایرانی و ارائه آنها با شرایط خاص به مصرف‌کنندگان اقدام کنند. در هفته گذشته، ستار هاشمی، معاون وزیر ارتباطات در گفت‌وگو با «ایرنا» از آماده بودن مقدمات از سوی اپراتورها برای ثبت‌نام و ارائه این گوشی‌ها خبر داده بود.
لپ‌تاپ‌های بازار
نگاهی به موجودی اجناس فروشندگان نشان می‌دهد برندهای گران‌قیمتی چون اپل و مایکروسافت با قیمت‌های نجومی همچنان بخشی از ویترین را تشکیل می‌دهند هرچند خرید و فروش آنها بسیار کم و محدود شده اما تک و توک خریدارانی هستند که کالاهایی را که حالا ارزشی نزدیک به صد میلیون تومان دارند، خریداری کنند. لپ‌تاپ ۱۶ اینچی مک‌بوک پرو اپل با تاچ بار ساخت سال ۲۰۱۹ با ظرفیت یک ترابایت ۸۹ میلیون و ۷۰۰ هزارتومان قیمت خورده است. لپ‌تاپ ۱۳ اینچی مک‌بوک پرو اپل با تاچ بار و حافظه ۵۱۲ گیگابایت نیز ۵۵ میلیون تومان قیمت دارد.
حتی ارزان‌ترین مدل جدید لپ‌تاپ اپل یعنی مک بوک ایر سال ۲۰۲۰ با حافظه ۲۵۶ گیگابایت به قیمت ۳۹ میلیون و ۸۰۰ هزارتومان معامله می‌شود.
لپ‌تاپ‌هایی با مشخصات متوسط هم اساسا ارزان نیستند. مثلا لپ‌تاپ ۱۵ لنوو مدل
ideapad با حافظه یک ترابایت ۳۹ میلیون و ۵۰۰ هزارتومان است. لپ‌تاپ ۶/ ۱۵ اینچی لنوو مدل Thinkpad نیز با حافظه یک ترابایتی ۲۸ میلیون و ۷۹۰ هزارتومان است.
با حدود بودجه ۱۷ میلیون تومان لپ‌تاپ‌های برندهایی چون لنوو و ایسوس از تنوع بیشتری در بازار برخوردارند، هرچند به‌صورت محدود از برندهای ایسر و اچ‌بی نیز در این کانال قیمتی می‌توان محصول پیدا کرد. وقتی از فروشندگان بازار سوال می‌کنیم شروع قیمت‌ها برای لپ‌تاپ از ۸ میلیون تومان است با این حال حتی روی فروشگاه‌های اینترنتی متوسط قیمت برای لپ‌تاپ‌های ارزان بازار حدود ۱۵ تا ۱۸ میلیون تومان است.
بازار گوشی و تبلت
بازار تبلت و گوشی بعد از اوج تقاضا در روزهای اول مهر کم و بیش خود را به شرایط کمبود کالا، نوسانات ارز و فشارهای گاه و بیگاه رجیستری عادت داده است. با این حال عمدتا بازار در اختیار مدل‌های چینی و کره‌ای و تایوانی است هرچند در بازار گوشی مدل‌های ایرانی هم به تدریج درحال عرضه‌اند.
علیرضا صالحی یک فروشنده موبایل در بازار به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: تنوع گوشی‌ها و تنوع برندی در بازار گوشی بسیار کم شده است. تا سال قبل گوشی‌هایی چون وان پلاس و برخی برندهای اروپایی در بازار بودند، اما الان خیلی محدودند. در این میان برندهایی چون موتورولا و نوکیا هم به‌رغم اینکه در حافظه کاربران به خوبی از آنها یاد می‌شد با استقبال چندانی روبه‌رو نشدند.
به گفته این فروشنده بازار عمده تقاضاهای بازار به سمت برندهای سامسونگ، شیائومی، هوآوی و اپل معطوف شده است.
در زمینه تبلت نیز تبلت‌های چینی و لنوو بازار را تقریبا در اختیار دارند. حداقل قیمت‌ها هم در این بازار به نسبت لپ‌تاپ پایین‌تر است و بین یک تا ۳ میلیون تومان می‌توان گزینه‌های ارزان‌قیمتی را در بازار یافت. با توجه به افزایش تقاضا برای بازار تبلت (به‌دلیل نیاز دانش‌آموزان به حضور در کلاس‌های مجازی) گزینه‌های مختلفی از سه برند چینی لنوو، CCIT، و ATOUCH، در بازار وجود دارند.
در این میان بازیگران قدیمی و شناخته شده ایسوس کاملا از بازار ایران خارج شده و حتی هوآوی بسیار کم‌رنگ شده است.
در زمینه قطعات کامپیوتری دیگر مانند مادربورد و رم خریداران محدود به انتخاب چند مدل شده‌اند. در مورد حافظه‌ها تنوع از بین رفته و به گفته فروشندگان بازار بین محصولات چینی یا تقلبی تقسیم شده است.
بازار پررونق محصولات دست دوم
بازار خدمات و محصولات دست دوم با توجه به قیمت محصولات نو از رونق قابل‌توجهی در بازار برخوردارند. چندی قبل برخی واردکنندگان موبایل نسبت به واردات محصولات دست دوم به‌صورت قاچاق به بازار هشدار داده بودند با این حال با توجه به رجیستری عمده این محصولات در حوزه تبلت و لپ‌تاپ مشتری خوبی دارند. بازار خدمات هم با توجه به صرفه نبودن خرید محصول نو به یکی از پررونق‌ترین بخش‌های بازار کامپیوتر تبدیل شده است. با این حال به گفته فروشندگان محصولات تقلبی حرف نخست را در این بازار می‌زند.
