تراکنش‌های USSD سهم بیشتری از تراکنش‌های اینترنتی در استان‌های کمتر توسعه یافته دارند

 
استان‌های کمتر توسعه یافته همچنان استفاده از ابزار پذیرش موبایلی یا USSD را به استفاده از ابزار پذیرش اینترنتی ترجیح می‌دهند.
 
 گزارش شاپرک نشان می‌دهد ابزار پذیرش موبایلی با همان USSD بیشتر در استان‌های کمتر توسعه یافته مورد استفاده قرار می‌گیرد و هر چه میزان توسعه یافتگی استان بیشتر شود میزان استفاده از USSD یا کدهای دستوری که دستور پرداخت را می‌دهند کاهش می‌یابد.
 
طبق گزارش شاپرک در استان‌های ایلام، خراسان شمالی، کهگیلویه و بویر احمد، سیستان و بلوچستان، کردستان، هرمزگان سهم استفاده از یو‌اس‌اس‌دی بیشتر از پرداخت اینترنتی است. این در حالی است که در استان تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس و خوزستان، سهم استفاده از ابزار پذیرش اینترنتی در مقایسه با ابزار پذیرش موبایلی یا USSD افزایش می‌یابد.
 
 
تعداد ابزارهای پذیرش اینترنتی و موبایلی فعال سیستمی در استان‌های کشور- شهریور ۹۹
این امر می‌تواند نشان‌دهنده محدودیت بیشتر ابزارهای موجود در این استان‌ها برای استفاده از ابزار پذیرش اینترنتی باشد. یکی از پیش‌نیازهای استفاده و رشد پرداخت‌های اینترنتی علاوه بر در دسترس بودن اینترنت در استان‌های مختلف کشور ابزارهای خاص استفاده از آن از قبیل موبایل‌های هوشمند و کامپیوتر است.
 
به نظر می‌رسد در این استان‌ها بیشترین استفاده از ابزار پذیرش موبایلی برای خرید شارژ و پرداخت قبوض است و این خدمات از طریق گوشی‌های غیر هوشمند و با USSD نیز قابل ارائه است این در حالی است که برای استفاده از ابزار پذیرش اینترنتی علاوه بر زیرساخت اینترنت نیازمند ابزار خاص از قبیل گوشی‌های هوشمند هستند.
 
هر چند طبق اعلام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات زیرساخت توسعه اینترنت در تمامی استان‌های کشور حتی استان‌های کمتر توسعه یافته نیز فراهم شده؛ اما به نظر می‌رسد همچنان امکان دسترسی آنان به ابزارهای مورد نیاز برای استفاده از خدمات اینترنتی و انجام تراکنش‌های اینترنتی محدود است.
 
در این استان‌ها محدودیت فقط در ابزارهای اینترنتی نیست بلکه تعداد کارتخوان‌های فعال در این استان‌ها نیز نسبت به سایر استان‌های دیگر کمتر است. ایلام، کهگیلویه و بویر احمد و خراسان جنوبی کمترین میزان کارتخوان فعال سیستمی را به خود اختصاص داده‌اند ودر مقابل در استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، فارس و خوزستان بیشترین تعداد دستگاه‌های کارتخوان فروشگاهی فعال هستند.
 
 
تعداد کارتخوان فروشگاهی فعال سیستمی در هر استان- شهریور ماه ۹۹
کل تراکنش‌ها
مجموع مبلغ تراکنش‌های انجام شده روی شبکه کارتی کشور و از طریق شاپرک در شهریور ماه به بیش از ۴۸۷ هزار میلیارد تومان رسید. طبق آمار منتشر شده از سوی شاپرک هر چند که به صورت اسمی میزان مبلغ تراکنش‌ها در حدود ۲.۲۳ درصد رشد داشته؛ اما اگر اثرات تورمی را در نظر نگیریم ارزش حقیقی تراکنش‌ها در حدود ۱.۲۹ درصد نسبت به ماه ماقبل آن (مرداد ماه ۹۹) کاهش را نشان می‌دهد.
 
 
مقایسه رشد حقیقی و اسمی نقطه به نقطه ارزش تراکنش‌های شاپرک
میزان مبلغی تراکنش‌های شاپرکی در شهریور ماه ۹۹ در مقایسه با مدت مشابهش در سال گذشته رشدی معادل ۹۴.۵۹ درصد را نشان می‌دهد. اگر اثرات تورمی را در نظر نگیریم ارزش حقیقی تراکنش‌ها در شهریورماه ۹۹ نسبت به شهریور ماه ۹۸ در حدود ۴۴.۷۳ درصدر رشد را نشان می‌دهد. این رشد در بخش تعداد تراکنش‌ها به حدود ۲۷.۰۳ درصد می‌رسد. در شهریور ماه گذشته تعداد تراکنش‌هایی که روی شاپرک انجام شده است در حدود ۲ میلیارد و ۹۲۲ میلیون تراکنش می‌رسید این در حالی است که تعداد تراکنش‌هایی که از طریق شاپرک در شهریور ماه ۹۸ پردازش شده ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تراکنش اعلام شده بود.
 
دسته‌بندی تراکنش‌ها
تراکنش‌های شاپرکی مجموع تراکنش‌های انجام شده از طریق ابزار پذیریش کارتخوان فروشگاهی، ابزار پذیرش اینترنتی و ابزار پذیرش موبایلی را شامل می‌شود. در اصل هر نوع پرداختی که از طریق کارت برای انجام خرید کالا و خدمات یا پرداخت قبوض صورت می‌گیرد (به‌جز کارت به کارت) جزو تراکنش‌های شاپرکی به شمار می‌آیند.
 
در این میان با وجود اینکه طی سال‌های گذشته پرداخت‌های اینترنتی طرفداران زیادی پیدا کرده؛ اما همچنان سهم پرداخت از طریق دستگاه‌های کارتخوان قابل توجه است. البته همه‌گیری ویروس کرونا نیز طی ۶ ماه گذشته موجب شده است تا میزان تراکنش‌های اینترنتی رشد قابل توجهی را تجربه کنند. این میزان رشد در افزایش تعداد ابزار پذیرش نیز خود را نشان می‌دهد، تعداد ابزار پذیرش اینترنتی در شهریورماه ۱.۵۳ درصد افزایش یافته است، هر چند سهم از بازار کارتخوان‌های فروشگاهی هنوز در کشور بیش از ۷۵ درصد است اما سهم از بازار ابزار پذیرش اینترنتی در شهریور ماه به ۱۱.۸۴ درصد رسید.
 
با توجه به اینکه سهم از بازار کارتخوان فروشگاهی در کشور قابل توجه است طبیعی است که ۸۹.۸۷ درصد تراکنش‌ها به این بخش اختصاص داشته باشد و ابزار پذیرش اینترنتی ۶.۱۶ درصد تراکنش‌های شاپرکی را به خود اختصاص دهد.
 
 
شاخص تعداد متوسط تراکنش‌ها به ازای هر یک از ابزارهای پذیرش فعال سیستمی در شهریور ۹۹
طبق اعلام شاپرک متوسط تراکنش‌ هر ابزار پذیرش شاپرکی در شهریور ماه ۹۹ در حدود ۲۵۴ تراکنش است که این تعداد نسبت به مقدار مشابه در ماه گذشته ۵ صدم درصد کاهش را تجربه کرده است. بیشترین کاهش متوسط تعداد تراکنش مربوط به ابزار پذیرش اینترتی است. تراکنش‌های اینترنتی با کاهش ۴.۸۹ درصدی از ۱۳۷ تراکنش در مرداد ماه به ۱۳۲ تراکنش در شهریور رسید.
 
متوسط تعداد تراکنش هر ابزار پذیریش موبایلی ۸۳ تراکنش است که این مقدار نسبت به ماه گذشته با کاهش ۳.۰۱ واحدی همراه بوده است. متوسط تعداد تراکنش هر ابزار  کارتخوان فروشگاهی نیز با ۱.۲۸ واحد افزایش نسبت به مرداد ماه ۹۹ به ۳۰۱ عدد در شهریور رسیده است. همین امر نشان می‌دهد که تعداد رفت و آمد در شهر و میزان مراجعه حضوری مردم برای خرید کالا و خدمات افزایش یافته است و در نهایت این روزها سرعت همه‌گیری ویروس کرونا نیز افزایش یافته است.
 
در دوران قرنطینه و در دوره‌ای که میزان رفت و آمد افراد در سطح شهر به خاطر شیوع کرونا کاهش یافته بود، میزان تراکنش‌های انجام شده نیز کمتر از میزان فعلی بود.
 
 
سهم ابزارهای پرداخت در تراکنش‌های شاپرکی- شهریور ماه ۹۹
تعداد تراکنش‌هایی که از طریق ابزارهای پذیرش اینترنتی در شهریور ماه انجام شده به ۱۷۹ میلیون و ۹۸۹ هزار تراکنش می‌رسید که ارزش این تعداد تراکنش در مجموع بیش از ۷۶ هزار و ۵۴۱ میلیارد تومان اعلام شده است. تعداد تراکنش‌های انجام شده از طریق کارتخوان فروشگاهی نیز بیش از ۲ میلیارد و ۶۲۵ میلیون تراکنش به ارزش بیش از ۴۰۹ هزار و ۹۸۴ میلیارد تراکنش اعلام شده است.
 
گزارش شاپرک نشان نمی‌دهد که ۸۶.۹۹ درصد خدمات ارائه شده توسط شاپرک از نوع خرید کالا و خدمت بوده که این رقم نسبت به ماه گذشته افزایش یک دهم درصدی را نشان می‌دهد. خدمت مانده‌گیری با ۴.۷۱ درصد سهم کمترین سهم از کل خدمات در بین خدمات ارائه شده را داراست.
 
میزان تراکنش‌ها
طبق گزارش شاپرک بیشترین تعداد تراکنش‌های ابزار کارتخوان فروشگاهی دارای مبلغی بین ۵ هزار تومان تا ۱۵ هزار تومان بوده است. همچنین ۱۹.۲۵ درصد تعداد تراکنش‌های ابزار کارت خوان فروشگاهی مبلغی زیر ۵ هزار تومان داشته و ۳۸.۲۲ درصد تراکنش‌های ابزار کارتخوان فروشگاهی در بازه مبلغی بین ۵ هزار تومان تا ۲۵ هزار تومان بوده‌اند.
 
طبق این گزارش در شهریور ماه تعداد تراکنش‌های با مبلغ زیر ۵ هزار تومان در ابزار کارتخوان فروشگاهی برابر با ۵۰۵ میلیون و ۵۷۵ هزار تراکنش بوده است. همچنین تعداد تراکنش‌های با مبالغ بین ۵ هزار تومان تا ۲۵ هزار تومان به یک میلیارد و ۳ میلون تراکنش و کل تراکنش‌های بالای ۲۵ هزار تومان به بیش از ۹۸۱ میلیون تراکنش می‌رسد. گزارش شاپرک نشان می‌دهد که نزدیک به ۹۰ درصد تراکنش‌های ابزار پذیرش کارتخوان فروشگاهی دارای مبلغ کمتر از ۵۰۰ هزار تومان است.

میزان فروش شارژ و پرداخت قبوض از طریق USSD کاهش یافت

 
میزان فروش شارژ و پرداخت قبوض از طریق USSD پس از اجرایی شدن رمز پویا به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
 
 هر چند بانک مرکزی با الزام بانک‌ها به ایجاد امکان استفاده از رمز ایستا در پرداخت‌های کمتر از ۱۰۰ هزار تومان در طول یک روز در نظر داشت تا امکان پرداخت قبول و خرید شارژ از طریق USSD برای شهروندان فراهم باشد؛ اما به نظر می‌رسد نبود رویه مشخص از سوی بانک‌ها در اجرایی کردن این الزام بانک مرکزی، عملا امکان استفاده از USSD را مشکل کرده است.
 
 
مدیرعامل ستاره اول اعلام کرد قطعی اینترنت فروش آنها را ۲۰ درصد کاهش داده است.
 
«محمد جواد صدوقی» مدیرعامل شرکت ستاره اول ارائه‌کننده خدمات USSD در گفت‌وگو با پیوست در این مورد گفت: « متاسفانه حتی پرداخت‌های کمتر از ۱۰۰ هزار تومان بر بستر USSD نیز دچار مشکل شده است و مشتریان اپراتورها برای خرید شارژ یا پرداخت قبوض کمتر از ۱۰۰ هزار تومان نیز با مانع یا اختلال روبه‌رو می‌شوند.»
 
پیشنهاد امکان استفاده از رمز ایستا در پرداخت‌های کمتر از ۱۰۰ هزار تومان از سوی اپراتورهای کشور به بانک مرکزی ارائه شده بود. بیشترین حجم خرید شارژ اپراتورها از طریق کدهای دستوری یا همان USSD صورت می‌گیرد. همچنین برآوردهای شاپرک نیز نشان می‌دهد حجم زیادی از خریدهای موبایلی مبالغی کمتر از ۲ هزار تومان را به خود اختصاص می‌دهند که تقریبا تمامی آنها از طریق کدهای دستوری صورت می‌گیرد. طبق گزارش دی ماه شاپرک ۴۰.۴۹ درصد مجموع تراکنش‌های موبایلی دارای مبلغی کمتر از ۲ هزارتومان و ۶۴.۰۳ درصد تراکنش‌ها دارای مبلغ کمتر از ۵ هزارتومان بوده‌اند.
 
همچنین طبق گزارش شاپرک در دی‌ماه گذشته از کل تعداد تراکنش‌های انجام شده از طریق شاپرک ۱۰.۶۵ درصد تراکنش‌ها برای پرداخت قبوض و خرید شارژ بوده‌است که به نظر می‌رسد این آمار در بهمن ماه با توجه به اجرایی شدن رمز پویا تا حدودی کاهش یابد.
 
صدوقی با اشاره به اینکه احتمال دارد برخی از این اختلال‌ها بدلیل وابستگی شرکت‌های پرداختی به بانک‌ها باشد توضیح داد: «در پی این اختلال‌ها عملا پس از پیاده‌سازی رمز پویا ستاره اول به عنوان شرکتی که بیشترین سهم از تراکنش‌های مبتنی بر کدهای دستوری را دارد با کاهش درآمد مواجه شده و درآمدهای این شرکت طی روزهای گذشته به اندازه دو سال پیش خود بازگشته است.»
 
صدوقی در ادامه با تاکید بر اینکه در آبان ماه بدلیل قطعی اینترنت با کاهش ۲۰ درصدی فروش مواجه بوده‌اند افزود: «بعد از کاهش فروشی به هنگام قطعی اینترنت، حالا اختلالات رمزپویا در بانک‌هایی مانند ملت، ملی، رفاه، کشاورزی، سپه حتی در تراکنش‌های زیر صدهزار تومان عملا فروش ما را به شکل غیرقابل باوری کاهش داده است و ما در این مقطع چاره ای جز صبوری تا زمان ترفیع اختلالات بانکی نداریم.»

بانک مرکزی: اینترنت بانک‌ها قطع نیست و اپلیکیشن‌ها فعال‌اند

معاون بانک مرکزی با بیان اینکه هیچ اختلالی در شبکه اینترنتی بانک‌های کشور وجود ندارد، تاکید کرد که رمز دوم پویا هزینه‌ای برای کاربران ندارد.

 
 
مهران محرمیان در حاشیه نمایشگاه ایران تراکنش که امروز (سه‌شنبه) در مرکز نمایشگاهی بوستان گفت‌وگو برگزار شد، در پاسخ به ایسنا درخصوص مشکلات ایجاد شده برای بانک‌ها در زمینه قطع اینترنت اظهار کرد: با کسانی که در این حوزه مشغول هستند، ارتباط تنگاتنگ و نزدیکی داشتم و نهایت همکاری را با شبکه بانکی داشتند. آی‌پی‌های بانکی و کسب و کارهای مرتبط با بانک را مستثنی کردند که اینترنت آن‌ها قطع نشود.
 
به گفته معاون بانک مرکزی، اختلالات کوچکی در ساعت‌های اولیه قطع اینترنت وجود داشت که به سرعت با همکاری مسئولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حل شد و شبکه بانکی حداقل اختلالات را داشت.
 
محرمیان درباره خدمات اینترنتی بانک‌ها به مردم نیز خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه سایت‌های اینترنتی همه بانک‌ها در داخل کشور میزبانی شده‌اند، اگر هم در ساعات اولیه مشکلات اندکی وجود داشت به سرعت حل شد و اکنون هیچ مشکلی وجود ندارد.
 
آخرین خبرها درباره رمز دوم یکبار مصرف
 
معاون بانک مرکزی با بیان اینکه همه بانک‌ها ابزار رمز دوم پویا را عملیاتی کردند، اظهار کرد: مساله‌ای که وجود دارد این است که ما برای ارتقای تجربه کاربری و برای افرادی که گوشی هوشمند ندارند، برنامه‌ریزی می‌کنیم که در اسرع وقت امکاناتی به سیستم اضافه شود که امیدواریم به سرعت این طرح اجرایی شود.
 
وی افزود: سامانه حریم بانک مرکزی این امکان را خواهد داد که مشتریان بتوانند رمز دوم پویای خود را از طریق پیامک دریافت کنند که البته اپلیکیشن‌های بانکی هم در این میان فعال هستند که مشتری به انتخاب خود این رمز را دریافت می‌کند.
 
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی تاکید کرد که این طرح از ابتدای دی‌ماه سال جاری الزامی خواهد شد.
 
محرمیان در پاسخ به ایسنا با بیان اینکه دریافت رمز دوم پویا هیچ هزینه‌ای برای مردم ندارد، گفت: هزینه‌ای که وزارت ارتباطات از بانک بابت هر پیامک پیامک‌ دریافت می‌کند، مشابه هزینه‌ای است که همین الان از بانک‌ها بابت سایر تراکنش‌های بانکی دریافت می‌شود، اما در حال رایزنی هستیم که در این مورد تخفیفات ویژه‌ای را برای بانک‌ها نظر بگیرند.
 
وی از اعلام رقم هزینه هر پیامک برای بانک‌ها در اجرای طرح رمز دوم پویا خودداری کرد.
 
محرمیان با بیان اینکه فیشینگ روندی است که از قدیم وجود داشته و همواره به دنبال مدیریت این موضوع بوده‌ایم، تصریح کرد: دیگر صرف وقت و به تاخیر انداختن کار جایز نیست و یک تصمیم همگانی گرفتیم که با همکاری بانک‌ها ان‌شاءالله اجرایی خواهد شد.
 
نمی‌توانیم از بانکداری هوشمند فرار کنیم
 
وی همچنین درباره بانکداری هوشمند، اظهار کرد: ما تحول در نظام بانکی را با بانکداری الکترونیک آغاز کردیم و در ادامه به سمت بانکداری دیجیتال حرکت می‌کنیم.
 
وی افزود: در بانکداری الکترونیک، فرآیندها تحول بنیادی ندارند و سازمان بانک تغییرات بنیادی نمی‌کند، اما فرآیندها به صورت الکترونیک انجام می‌شود و نتیجه‌های خوبی هم اتفاق افتاده است.
 
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با بیان اینکه در بانکداری دیجیتال، تغییرات فضای کسب و کار را خواهیم داشت، تصریح کرد: کسب و کارها متنوع می‌شوند و بانک از حالت سنتی خود خارج شده و انتظار ما این است که بانک در این حوزه‌ها وارد شود و مهم‌تر از آن، مشارکت شرکت‌های نوپاست که اعتقاد داریم در کنار بانک‌ها می‌توانند همکاری ویژه‌ای داشته باشند و شرکت را به سمت و سوی جدیدی بروند.
 
محرمیان با اشاره به هوشمندسازی نظام بانکی، گفت: هوشمندسازی وسیع‌تر از فضای دیجیتال است و ما باید در هوشمندسازی به همه ابعاد بانک، هوشمندانه نگاه کنیم؛ در واقع در بانکداری هوشمند شکل کار ما بانکداری تراکنش محور نیست، بلکه بانکداری داده‌محور است که در آن زمان صحبت از ابرداده و الگوریتم‌های هوشمند است.
 
وی با بیان اینکه بانکداری هوشمند در دنیا نیز به تازگی در حال اجراست، اظهار کرد: با افتخار می‌توانیم بگوییم که در بحث بانکداری دیجیتال از دنیا خیلی عقب نیستیم و به سمت بانکداری هوشمند نیز حرکت خواهیم کرد، چراکه چیزی نیست که بتوانیم از آن فرار کنیم و جزو اهداف ماست.

ارتقای امنیت سیستم‌ عامل گوگل با قطع اتصال USB

گوگل به منظور افزایش امنیت کروم بوک و سیستم عامل اختصاصی خود قابلیت امنیتی جدیدی را عرضه و ارائه کرده است تا از اطلاعات شخصی کاربران حفاظت بیشتری شود.
 
تاکنون هکرها و مجرمان سایبری می‌توانستند با استفاده از بدافزارهای جدیدی از طریق درگاههای اتصال USB و شبیه سازی ابزاری همچون کیبورد به سیستم از طریق درگاه اتصال USB دسترسی و نفوذ پیدا کنند اما حالا گوگل اعلام کرده است که سیستم ‌عامل کروم‌اواس به زودی قابلیتی  امنیتی را دریافت خواهد کرد که بعد از قفل شدن دستگاه هر گونه دسترسی به اطلاعات کاربران موجود بر روی سیستم عامل و رایانه قطع و متوقف خواهد شد.
 
بر اساس اعلام گوگل، قابلیت جدیدی که در آینده ای نزدیک به سیستم عامل کروم اضافه خواهد شد، در جدیدترین به روزرسانی این سیستم عامل که تحت عنوان Canary به چشم خورده است، دستگاه را در هنگام قفل بودن از خواندن کد و دستورات موردنظر هکرها از طریق درگاه USB منع و متوقف می کند.
 
به نظر می رسد که این قابلیت شباهت زیادی به اقدام اپل برای محافظت از کاربران گوشی های آیفون در نسخه سیستم عامل iOS ۱۱ دارد که فعالیت درگاه USB را بعد از گذشت یک ساعت از قفل بودن دستگاه متوقف می کند.
 
طبق گزارش‌های منتشر شده در وب سایت the verge، آمار حملات سایبری و هک در سال ۲۰۱۷ به اوج خود رسیده است و برآوردها نیز حاکی از آن است که رکورد حملات سایبری در سال ۲۰۱۸ میلادی شکسته خواهد شد.
 
بدافزارها، باج ‌افزارها و حملات DDOS از جمله تهدیدهای امنیتی بودند که از سال ۲۰۱۶ کاربران فضای مجازی را در معرض خطر حملات سایبری قرار داده اند و موجب لو رفتن اطلاعات شخصی و محرمانه آنها شده است.
 

دولت از بانک مرکزی خواست تکلیف پرداخت‌های خرد را مشخص کند

هیات دولت از بانک مرکزی خواسته است سازوکارهای لازم برای رفع انحصار و ایجاد فضای رقابتی در خصوص فعالیت‌های شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت و شرکت‌های فناوری مالی را ظرف ۳ ماه فراهم کنند.
هیات دولت در مصوبه‌ای چارچوب ضوابط بانکی پرداخت خرد و کیف‌پول الکترونیکی را تعیین کرد. این مصوبه با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وزارت اقتصاد و بانک مرکزی و سازمان اداری و استخدامی کشور و سازمان برنامه و بودجه کشور تدوین شده است.
 
به نظر می‌رسد این مصوبه هیات وزیران پس از فشارهای بانک مرکزی بر اپراتورهای تلفن‌همراه برای محدودیت خدمات پراخت روی USSDها تنظیم شده است چرا که در بندی از این مصوبه آمده است محاسبه هزینه استفاده از خدمات کارور (اپراتورهای) تلفن همراه در حوزه بانکداری و پرداخت الکترونیکی باید مطابق با تعرفه‌های مصوب کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی(رگولاتوری) صورت پذیرد و اپراتورهای ارتباطی مجاز به محاسبه و دریافت هزینه استفاده از خدمات به ازای هر تراکنش خارج از تعرفه‌های مصوب رگولاتوری نیستند.
 
بانک مرکزی چندی پیش در ابلاغیه‌ای به شبکه بانکی کارمزد پرداخت از طریق موبایل و تلفن ثابت را صفر اعلام کرد. خرید شارژ و پرداخت قبوض بیشترین سهم پرداخت از طریق موبایل و تلفن ثابت را به خود اختصاص می‌دهند، بخشی از این کارمزد از سوی PSP ها به اپراتورهای تلفن‌ثابت و ثابت پرداخت می‌شد. با ابلاغ این دستورالعمل شرکت‌های پرداخت و بانک‌ها دیگر نیازی به پرداخت سهم کارمزد اپراتورهای موبایل نخواهند داشت. این اقدام بانک مرکزی موجب اعتراض اپراتورهای کشور شده بود و در آن زمان اعلام کردند شرکت‌های PSP به دنبال انحصار هستند، گفته‌ای که از سوی بانک مرکزی و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت رد شد چرا که به اعتقاد آنان با وجود فعالیت ۱۳ شرکت PSP امکان انحصار وجود ندارد.
 
همچنین در این تصویب‌نامه ‌آمده است بانک مرکزی باید چهارچوب‌ها و ضوابط بانکی پراخت خرد، کیف‌پول الکترونیکی و پرداخت‌های مبتنی بر انواع فناوری‌ها را با رعایت تصویب‌نامه و سایر قوانین و مقررات مربوطه ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه تدوین و ابلاغ کند.
 
هر چند این تصویب‌نامه ۱۴ آبان ماه سال جاری از سوی هیات وزیران به تصویب رسیده است اما بانک مرکزی از سال گذشته برنامه تدوین ضوابط برای فعالیت شرکت‌ها در حوزه کیف‌پول الکترونیکی را در دستور کاری خود دارد،اما قرار بود بانک مرکزی پس از نهایی شدن ضوابط فعالیت پراختیاری ضوابط فعالیت پراخت‌بان‌ها را نیز تهیه کند که با وجود گذشت تقریبا ۹ ماه از زمان تعیین شده برای این ضوابط هنوز چارچوبی از سوی بانک مرکزی اعلام نشده است.
 
همچنین طبق این تصویب‌نامه بانک‌‌ها و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت موظفند دسترسی به خدمات بانکی برای شرکت‌های خدمات فناوری مالی را که دارای مجوز از صنف مربوطه هستند را در حدود ضوابط مقرر فراهم کند. از سوی دیگر دستگاه‌های اجرایی موظفند سازوکارهای لازم برای دریافت وجوه خرد دولتی از طریق شرکت‌های خدمات فناوری مالی را فراهم آورند. دستگاه‌های یاد شده مجازند در چهارچوب قوانین و مقررات مربوطه از هر یک از شرکت‌های خدمات پرداخت مجاز استفاده کنند.

دولت از بانک مرکزی خواست تکلیف پرداخت‌های خرد را مشخص کند

هیات دولت از بانک مرکزی خواسته است سازوکارهای لازم برای رفع انحصار و ایجاد فضای رقابتی در خصوص فعالیت‌های شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت و شرکت‌های فناوری مالی را ظرف ۳ ماه فراهم کنند.
هیات دولت در مصوبه‌ای چارچوب ضوابط بانکی پرداخت خرد و کیف‌پول الکترونیکی را تعیین کرد. این مصوبه با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وزارت اقتصاد و بانک مرکزی و سازمان اداری و استخدامی کشور و سازمان برنامه و بودجه کشور تدوین شده است.
 
به نظر می‌رسد این مصوبه هیات وزیران پس از فشارهای بانک مرکزی بر اپراتورهای تلفن‌همراه برای محدودیت خدمات پراخت روی USSDها تنظیم شده است چرا که در بندی از این مصوبه آمده است محاسبه هزینه استفاده از خدمات کارور (اپراتورهای) تلفن همراه در حوزه بانکداری و پرداخت الکترونیکی باید مطابق با تعرفه‌های مصوب کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی(رگولاتوری) صورت پذیرد و اپراتورهای ارتباطی مجاز به محاسبه و دریافت هزینه استفاده از خدمات به ازای هر تراکنش خارج از تعرفه‌های مصوب رگولاتوری نیستند.
 
بانک مرکزی چندی پیش در ابلاغیه‌ای به شبکه بانکی کارمزد پرداخت از طریق موبایل و تلفن ثابت را صفر اعلام کرد. خرید شارژ و پرداخت قبوض بیشترین سهم پرداخت از طریق موبایل و تلفن ثابت را به خود اختصاص می‌دهند، بخشی از این کارمزد از سوی PSP ها به اپراتورهای تلفن‌ثابت و ثابت پرداخت می‌شد. با ابلاغ این دستورالعمل شرکت‌های پرداخت و بانک‌ها دیگر نیازی به پرداخت سهم کارمزد اپراتورهای موبایل نخواهند داشت. این اقدام بانک مرکزی موجب اعتراض اپراتورهای کشور شده بود و در آن زمان اعلام کردند شرکت‌های PSP به دنبال انحصار هستند، گفته‌ای که از سوی بانک مرکزی و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت رد شد چرا که به اعتقاد آنان با وجود فعالیت ۱۳ شرکت PSP امکان انحصار وجود ندارد.
 
همچنین در این تصویب‌نامه ‌آمده است بانک مرکزی باید چهارچوب‌ها و ضوابط بانکی پراخت خرد، کیف‌پول الکترونیکی و پرداخت‌های مبتنی بر انواع فناوری‌ها را با رعایت تصویب‌نامه و سایر قوانین و مقررات مربوطه ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه تدوین و ابلاغ کند.
 
هر چند این تصویب‌نامه ۱۴ آبان ماه سال جاری از سوی هیات وزیران به تصویب رسیده است اما بانک مرکزی از سال گذشته برنامه تدوین ضوابط برای فعالیت شرکت‌ها در حوزه کیف‌پول الکترونیکی را در دستور کاری خود دارد،اما قرار بود بانک مرکزی پس از نهایی شدن ضوابط فعالیت پراختیاری ضوابط فعالیت پراخت‌بان‌ها را نیز تهیه کند که با وجود گذشت تقریبا ۹ ماه از زمان تعیین شده برای این ضوابط هنوز چارچوبی از سوی بانک مرکزی اعلام نشده است.
 
همچنین طبق این تصویب‌نامه بانک‌‌ها و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت موظفند دسترسی به خدمات بانکی برای شرکت‌های خدمات فناوری مالی را که دارای مجوز از صنف مربوطه هستند را در حدود ضوابط مقرر فراهم کند. از سوی دیگر دستگاه‌های اجرایی موظفند سازوکارهای لازم برای دریافت وجوه خرد دولتی از طریق شرکت‌های خدمات فناوری مالی را فراهم آورند. دستگاه‌های یاد شده مجازند در چهارچوب قوانین و مقررات مربوطه از هر یک از شرکت‌های خدمات پرداخت مجاز استفاده کنند.

ماجرای مبهم محدودیت کارت‌های بانکی برای خرید شارژ

در جریان محدودیت فعالیت کدهای USSD اخیرا پیامکی برای کاربران در رابطه با محدود شدن برای خرید شارژ، بسته و یا پرداخت قبض از کارت‌های بانکی برای یک بار در روز ارسال شد. بانک مرکزی گر چه این موضوع را تکذیب کرد، ولی ارسال پیامک‌ها همچنان ادامه دارد!
 
چندی پیش پیامکی برای مشترکان تلفن همراه ارسال شد مبنی بر اینکه با توجه به محدودیت جدید بانکی اعمال شده تا اطلاع ثانونی فقط می‌توانید از هر کارت بانکی در هر روز یک بار  شارژ و یا بسته خریده و یا پرداخت قبض را انجام دهید. در ادامه این پیامک پیشنهادات دیگری برای تکرار خرید شارژ اعلام می‌شود.
 
این پیام که نشان می‌داد بانک مرکزی دست به محدود کردن خرید شارژ و یا سایر خدمات از طریق کدهای USSD با کارت‌های بانکی زده است، با واکنش معاون فناوری و اطلاعات این بانک همراه شد و ناصر حکیمی اعلام کرد  که بانک مرکزی هیچ بخشنامه‌ای برای محدودیت تراکنش USSD صادر نکرده و حتی شاپرک هم بخشنامه‌ای در این زمینه نداشته است.
 
گر چه به نظر می‌رسید با این اعلام بانک مرکزی و به هر ترتیب اقدامی که در این زمینه انجام خواهد شد، دیگر چنین پیامکی برای کاربران ارسال نشده و آنها می‌توانند در هر روز به هر تعداد که می‌خواهند با کارت بانکی خود شارژ تلفن همراه بگیرند و یا سایر خدمات را دریافت کنند، اما ارسال این پیامک‌ها همچنان ادامه دارد. کاربران عنوان می‌کنند که در حال حاضر نمی‌توانند  در یک روز بیش از یک بار از طریق کارت بانکی خود شارژ و یا بسته اینترنتی خریده و یا قبض موبایل خود را پرداخت کنند و با ارسال پیامک محدودیت مواجه می‌شوند.
 
اکنون شرایط موجود ابهاماتی را با خود به همراه داشته مبنی بر اینکه اگر بانک مرکزی دستورالعمل در مورد محدود کردن خرید شارژ و سایر خدمات را از طریق کارت‌های بانکی صادر و ابلاغ نکرده است، چرا این محدودیت پابرجاست و امکان استفاده قبلی وجود ندارد.
 
ماجرای حذف کدهای USSD و به عبارتی محدود شدن اپراتورها به بخشنامه بانک مرکزی در بهمن ماه سال گذشته برمی‌گردد که دست به محدود کردن دسترسی‌ها به حساب‌های بانکی زد. بانک مرکزی معتقد بود که نباید اطلاعات حساس کارت‌های بانکی مشتریان از جمله رمز دوم آنها از مسیرهایی که فاقد رمزنگاری مناسب بوده و امکانات ذخیره سازی یا مشاوره آن توسط عواملی غیر از بانک یا ارائه دهنده خدمات وجود دارد، مبادله شود. از این رو اعلام کرد که تراکنش‌های فاقد رمزنگاری از مبدا تا مقصد باید حذف شده مگر اینکه برای چند مورد خاص.
 
اما این دستورالعمل با واکنش‌هایی از سوی وزارت ارتباطات و شخص وزیر مواجه شد و رایزنی‌هایی در رابطه با به تاخیر انداختن اجرای آن با شرایط متفاوت صورت گرفت، اما با وجود گذشت چند ماه تاکنون نتایج نهایی آن اعلام و اجرایی نشده است.

بانک مرکزی بخشنامه محدودیت تراکنش USSD را تکذیب کرد

معاون فناوری های نوین بانک مرکزی با تکذیب صدور بخشنامه محدودیت تراکنش USSD از جانب بانک مرکزی و شاپرک، گفت: برخی بانک ها با تصمیم خود اقداماتی را انجام داده اند که ارتباطی به بانک مرکزی و شاپرک ندارد.
 
ناصر حکیمی افزود: بانک مرکزی هیچ بخشنامه ای در این زمینه صادر نکرده است.
 
وی با بیان اینکه، از نظر بانک مرکزی تراکنش کمتر از دو هزار تومان در بستر USSD امکان پذیر است، اظهار داشت: برخی از بانک ها در این زمینه اقداماتی انجام داده اند که ارتباطی به بانک مرکزی و شاپرک ندارد.
 
دیروز اخباری در رسانه ها در خصوص بخشنامه جدید بانک مرکزی برای کد های USSD منتشر شده بود. در خبر مذکور آمده بود: بانک مرکزی ضوابط جدیدی در چارچوب کدهای دستوری تحت عنوان USSD تصویب و به بانک‌ها در جهت محدودیت استفاده از این سرویس ابلاغ کرده و از هر کارت بانکی برای تراکنش‌های در بستر USSD فقط یک بار در روز می‌توان استفاده کرد.
 
در ادامه این خبر که ازجانب معاون فناوری های بانک مرکزی تکذیب شد، آمده بود ، بر اساس ضوابط جدید بانک مرکزی، هر کارت بانکی فقط یکبار در روز برای خرید شارژ، بسته‌های اینترنت یا پرداخت قبض قابل استفاده است و در صورت نیاز به تراکنش برای خرید شارژ و غیره برای بار دوم نیاز باید از کارت بانکی دیگری استفاده شود.

تمهیدات پلیس برای حل مشکلات امنیتی کدهای دستوری پرداخت

رییس پلیس فتای ناجا از امنیت کدهای دستوری پرداخت مالی انتقاد کرد و گفت: این موضوع با مشارکت بانک مرکزی و مرکز فنی در پلیس فتا در حال پیگیری است و تمهیداتی برای حل این مشکلات اندیشیده شده است.
 
سردار سید کمال هادیانفر درباره اینکه آیا پلیس فتا در موضوع امنیت کدهای دستوری یا همان USSDها ورود کرده است یا خیر؟ گفت: نکته حائز اهمیت در خصوص حوزه فضای مجازی کشورمان این است که متاسفانه رشد استفاده از این فضا در ایران بسیار شتابان بوده و بیش از آنکه به لایه‌های امنیتی توجه شود، به کسب درآمد از این فضا توجه شده است.
 
رئیس پلیس فتای ناجا با بیان اینکه متاسفانه با همین وضعیت مجوزهای زیادی صادر شد، افزود: ما روند فعالیت چند کد دستوری یا همان USSDها را بررسی کردیم؛ شرکت‌هایی که علی‌رغم آنکه در هریک از آن‌ها بعضاً چند صد نفر مشغول به کار هستند و خوب هم کار می‌کنند؛ ولی متاسفانه در لایه‌های مختلف، مشکلات امنیتی دارند.
 
 به گفته هادیانفر در حال حاضر گزارش‌ها و شکایت‌های مردمی از این سامانه‌ها به پلیس فتا منعکس می‌شود که در دست بررسی است.
 
رییس پلیس فتای ناجا اضافه کرد: در جلسه اخیری که با رئیس و معاونان بانک مرکزی و همچنین با وزیر ارتباطات داشتیم، این مساله مطرح شد. لذا با طرح این مطلب مقرر شد که مشکلات موجود به صورت "موضوع به موضوع" و "لایه به لایه" مطرح شود که هم اکنون در حال اجرا است.

ماجرای پرداخت موبایلی و حذف کارت‌های بانکی

حذف دردسرهای استفاده از کارت‌های بانکی در یک بستر امن و جایگزینی موبایل با بسیاری از ابزارهای مورد استفاده امروزی، پرداخت موبایلی را به یکی از ضرورت‌ها تبدیل کرده است؛ به نظر می‌رسد این امر نیز در حال تحقق است تا شعار دولت همراه بیش از پیش عملی شود.
 
موضوع پرداخت موبایل، در سال‌های اخیر و با گسترش گوشی‌های هوشمند به عنوان راهی آسان‌تر برای پرداخت مطرح شده است. سرویس پرداخت موبایل می‌تواند جایگزین دستگاه‌های کارتخوان (POS) ‌شود. این کار می‌تواند از طریق وارد کردن کدهای دستوری USSD و یا NFC انجام شود. به این ترتیب کاربر در هر مکانی با استفاده از موبایل امکان پرداخت خواهد داشت.
 
فناوری NFC شیوه‌ای است که در آن ارتباطی بی‌سیم بین دو دستگاه در مجاورت همدیگر در فاصله‌ای کوتاه (حداکثر چند سانتی‌متر) برقرار می‌شود. امروزه تعداد گوشی‌هایی که از تراشه NFC  استفاده و این سامانه را پشتیبانی می‌کنند، روزبه‌روز در حال افزایش است. مهم‌ترین کاربردNFC  پرداخت پول از طریق گوشی‌های هوشمند است. برای این منظور، کاربر اطلاعات مربوط به کارت اعتباری خود را در گوشی ذخیره می‌کند و در زمان خرید، گوشی را به دستگاه NFC ‌خوان نزدیک می‌کند تا پرداخت انجام شود.
 
چراغ سبز بانک مرکزی به پرداخت موبایلی
 
البته از همان ابتدا به دلیل مسائل امنیتی مقاومت‌هایی از طرف بانک مرکزی و رگولاتوری درباره این روش‌های پرداخت وجود داشت. اما اواخر پاییز سال گذشته ناصر حکیمی - مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی - از آماده‌سازی زیرساخت مورد نیاز برای بانکداری بر بستر تلفن همراه خبر داد و گفت: «در این شیوه که با شبیه‌سازی کارت‌های بانکی انجام می‌شود، سیم‌کارت‌های مشتریان جای کارت‌های بانکی را می‌گیرد.» این خبر تا حدی چراغ سبز بانک مرکزی برای فعالیت در عرصه پرداخت موبایلی بود.
 
محمود واعظی نیز پس از آن به بحث خدمات بانکی بر بستر موبایل اشاره کرد و با بیان اینکه باید احتیاط در رگولاتوری بانکی را اندکی مدیریت کرد تا سرعت تحولات بیشتر شود، گفت: باید از پتانسیل جدید استفاده کنیم، ولی کار ما در بخش کارشناسی و بروکراسی درگیر است. با تحولات نسل سوم و چهارم تلفن همراه که رخ داده، اکنون هر تلفن هوشمند می‌تواند نقش کارت بانکی و دستگاه کارتخوان را داشته باشد؛ پس رگولاتوری بانکی با رگولاتوری فناوری اطلاعات باید هماهنگ‌تر کار کنند.
 
وی همچنین اظهار کرد: مدت‌هاست به دنبال ارتباط نزدیک موبایل با بانک بوده‌ایم اما متاسفانه در سیستم بانکی ما احتیاط بیش از حدی صورت می‌گیرد. در این خصوص صحبت‌هایی شده و امیدواریم شرایط بهتری حاکم شود. اکنون خوشبختانه یک کمیته مشترک راه‌اندازی شده و پس از جلسه‌ای که با آقای سیف داشتیم، این موضوع مورد پیگیری بیشتر قرار گرفته است، زیرا دوستان می‌دانند پرداخت الکترونیک در بستر موبایل بخشی از شبکه ملی اطلاعات و دولت الکترونیکی به شمار می‌رود.
 
رونمایی رسمی از پرداخت الکترونیک با  NFC
 
در پی رونمایی رسمی بانک‌مرکزی از روش پرداخت الکترونیک موسوم به  ،NFCاولین ارائه پرداخت موبایلی به صورت گسترده در نمایشگاه کتاب سال جاری اتفاق افتاد. بدین ترتیب ناصر حکیمی -مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی- با تشریح بخشنامه بانک مرکزی درباره مجوز به بانک‌ها برای آغاز پرداخت‌های موبایلی در کشور گفت: با توجه به توسعه استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند در کشور استفاده از ابزارهای جدید پرداخت که جایگزین پایانه‌های فروش خودپردازها و یا پرداخت‌های اینترنتی شود، در جامعه احساس می‌شد.
 
در این شیوه، پرداخت‌ها بدون استفاده از کارت و با استفاده از نشان‌گذاری کارت‌های بانکی در بستر امن انجام می‌شود. با نزدیک کردن گوشی هوشمند به پایانه‌های فروشی که به فناوریNFC مجهز باشند، اطلاعات به شکل نشان‌گذاری شده از طریق نرم‌افزارهایی که در گوشی نصب شده است، به شبکه الکترونیکی منتقل و پس از پردازش اطلاعات پرداخت انجام می‌شود که کل این مراحل کمتر از ۱۰ ثانیه طول می‌کشد.
 
حکیمی همچنین اظهار کرد: با این کار می‌توان انواع پرداخت‌های جدید را برای نظام‌های پرداخت تعریف کرد و حتی پرداخت ارقام پایین را بدون وارد کردن رمز و در سقفی که مشتری می‌خواهد، انجام داد. همچنین این فناوری از امنیت بسیار بالایی نسبت به کارت‌های بانکی برخوردار است. امنیت کارت‌های مغناطیسی با یک رمز تامین می‌شود، اما برای پرداخت موبایلی حداقل به سه رمز شامل رمز ورود به تلفن رمز ورود به نرم افزار و رمز دوم کارت نیاز است و بنابراین حتی در صورت گم شدن گوشی مشکلی برای مشتری پیش نمی‌آید.
 
پرداخت موبایلی، لازمه تحقق دولت الکترونیک و همراه
 
در نهایت وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اوایل مردادماه، از برگزاری جلساتی با رئیس کل بانک مرکزی در راستای خدمات پرداخت‌های الکترونیک روی موبایل خبر داد و اظهار کرد: تحقق بسیاری از خدمات دولت الکترونیک و دولت همراه، منوط به اجرایی شدن این موضوع است. همکاران بانک مرکزی قول دادند هرچه سریع‌تر خدمات پرداخت موبایل را به طور کامل برقرار کنند.
 
وی با ارائه توضیحاتی درباره مذاکره با بانک مرکزی برای پرداخت موبایلی گفت: در گذشته بانک مرکزی در برداشت‌هایی که از طریق پرداخت موبایلی وجود داشت، محتاط عمل می‌کردند. اما در نهایت اطمینان پیدا کردند سبکی که ما ارائه کردیم و امروز در دنیا مصطلح است، لطمه‌ای به رگولاتوری مالی و بانکی آنها وارد نمی‌کند و مردم نیز امنیت دارند. بنابراین با توجه به راه‌اندازی فاز اول دولت الکترونیکی، بخشی از این فعالیت‌های بانکی از طریق موبایل می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و بخشی دیگر تا آخر شهریور عملیاتی می‌شود.
 
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره تفاوت این پرداخت‌ها با پرداخت از طریق اپلیکیشن‌های بانک‌ها و اپراتورها نیز توضیح داد: در این نوع پرداخت، سیستمی روی موبایل وجود دارد که تا یک سقف پرداخت، احتیاجی به وارد کردن کد ویژه و پسورد ندارد و با گرفتن موبایل روی سیستم عمل می‌کند.
 
موافقت بانک مرکزی با پرداخت موبایلی می‌تواند آغاز تحولی در زمینه پرداخت محسوب شود. دولت همراه اخیرا همزمان با فاز اول دولت الکترونیک راه‌اندازی شده است و تلفن همراه را به یک دفتر خدمات الکترونیکی تبدیل می‌کند. بدین ترتیب افزوده شدن خدمات پرداخت به موبایل می‌تواند مکمل دولت همراه باشد و با توجه به اینکه امروزه گوشی موبایل از مهم‌ترین ابزارهای مورد استفاده روزمره است، به آسان‌تر شدن هرچه بیشتر فرآیندها کمک کند.