چرا فارغ‌التحصیلان ICT بیکارند؟
اشتغال‌زایی یکی از مهمترین اولویت‌های دولتهاست؛ حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز که می‌تواند در مقابل سرمایه‌گذاری‌های اندک درآمدزایی زیادی داشته باشد، از بخش‌های موثر در ایجاد اشتغال محسوب می‌شود که البته عدم تناسب بین نظام آموزش عالی و نیاز بازار کار این حوزه ممکن است سد راه باشد.
ایجاد اشتغال همواره از دغدغه‌های افراد جامعه و خصوصا فارغ‌التحصلان بوده است و دولت یازدهم نیز از آن به عنوان یکی از مهمترین مسوولیت‌ها و وظایف خود یاد می‌کند. حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز با داشتن بخش عمده‌ای از فارغ‌التحصیلان و پتانسیل‌های مناسب برای ایجاد شغل می‌تواند نقش پررنگی در این زمینه ایفا کند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره این موضوع می‌گوید: یکی از مهمترین دغدغه‌های دولت یازدهم ایجاد اشتغال برای جوانان است. در این زمینه تمامی وزرای دولت در حوزه خود مامور شده‌اند که زیرساخت‌های اشتغال جوانان را فراهم کنند تا دغدغه اشتغال و ازدواج که مهمترین مشکل جوانان است برطرف شود. اگر بتوانیم شرایط ازدواج و اشتغال جوانان را در کشور فراهم کنیم شاهد کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شویم که نیاز است در این زمینه در استان‌ها نیز با توجه به ظرفیت‌های موجود اقدامات اساسی انجام شود.
سرمایه‌گذاری اندک، درآمد بالا
اپلیکیشن‌نویسی، بازی‌سازی، برنامه‌نویسی از حوزه‌های مناسب و شناخته‌شده ایجاد اشتغال در ICT به شمار می‌رود که گاهی با کمترین سرمایه‌گذاری می‌توان بهترین بهره‌برداری را از آنها کرد.
در این راستا محمود واعظی با اشاره به سهم ۱۷ درصدی فارغ‌التحصیلان در حوزه ICT می‌گوید: در کشور سالانه ۱۷۰ تا ۱۸۰ هزار فارغ‌التحصیل در حوزه IT داریم و طبق بررسی‌های جهانی، IT حوزه‌ای است که می‌توان با سرمایه‌گذاری کم در آن شغل ایجاد کرد.
او همچنین با اشاره به موضوع جذب سرمایه در حوزه ICT اظهار می‌کند: سیاست دولت توسعه است و فکر می‌کنیم توسعه می‌تواند باعث رونق اقتصادی و اشتغال شود. یکی از بخش‌هایی که به استقبال این سیاست دولت رفته است، ICT است. شرکت‌های بزرگ اینترنتی و مخابراتی پس از برجام اقبال بسیار خوبی برای همکاری با بخش خصوصی از خود نشان داده‌اند.
نقش شبکه ملی اطلاعات در اشتغال‌زایی
شبکه ملی اطلاعات نیز که چند ماهی از راه‌اندازی آن می‌گذرد به زعم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نقش موثری در حوزه اشتغال‌زایی دارد. واعظی با بیان اینکه حوزه فضای مجازی حوزه ابتکار و کسب و کار برای جوانان است، اظهار می‌کند: شبکه ملی اطلاعات میدان بسیار وسیعی برای فارغ‌التحصیلان است که در آن به تولید محتوا و نرم‌افزار پرداخته و با ایجاد اشتغال به کسب و کار رونق دهند.
واعظی درباره اشتغال‌زایی صورت‌گرفته در حوزه ICT با بیان اینکه این وزارتخانه به‌طور مستقیم مسوول اشتغال‌زایی کشور نیست، می‌گوید: با توجه به اینکه دولت همواره دغدغه‌های جدی در این حوزه داشته و در حوزه ICT می‌توان با سرمایه کمتر به ایجاد اشتغال پرداخت، از دو سال قبل با افزایش پهنای باند و ورود به نسل‌های دوم و سوم ارتباطی شرایطی ایجاد شده که تا سال گذشته حدود ۱۰۰ هزار شغل ایجاد شد. همچنین اکنون نهضت نرم‌افزارنویسی رشد خوبی کرده و حدود ۱۰۵ تا ۱۱۰ هزار اپلیکیشن بومی داریم.
اشتغال‌زایی ICT در استان‌ها
البته تفاهم‌هایی نیز در زمینه اشتغال‌زایی بین وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌های متعدد صورت گرفته است. همان‌طور که چند ماه گذشته بین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی همکاری ایجاد شده است و واعظی نیز در این باره می‌گوید: با همکاری آقای ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی برنامه‌ریزی کرده و چندین شرکت را در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات ایجاد کردیم و امیدواریم با این برنامه‌ریزی‌ها و همچنین تفاهم‌نامه‌هایی که در خوزستان امضا شده، ۳۵۰۰ شغل مستقیم در حوزه ICT ایجاد شود.
علی ربیعی نیز در حاشیه امضای ۱۸ تفاهم‌نامه همکاری بین وزارتخانههای ارتباطات و فناوری اطلاعات و تعاون و کار و رفاه اجتماعی اظهار کرده بود: وزارت تعاون دو مسیر برای اشتغال خوزستان پیش‌بینی کرده که مسیر دوم توسعه کسب و کار پایدار است و در این مسیر حوزه IT و ICT اصلی‌ترین گزینه مدنظر ماست. بر این اساس شرکت‌های خصوصی ملی و استانی تفاهم‌نامه‌هایی را اجرا خواهند کرد که حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در اجرای این تفاهم‌نامه‌ها پیش‌بینی شده است.
در این راستا به سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در خوزستان می‌توان سرمایه‌گذاری در سایر استان‌ها را نیز اضافه کرد. از جمله سرمایه‌گذاری برای پروژه‌های استان لرستان که واعظی درباره آن اظهار می‌کند: ما حدود ۱۶۰ میلیارد تومان پروژه مختلف افتتاح کردیم و برنامه داریم تا پایان این دولت و تا اواسط سال آینده ۱۳۰میلیارد تومان برای گسترش فعالیت‌های ICT در استان سرمایه‌گذاری کنیم.
وقتی زیرساخت‌ها آماده باشد بهره‌برداری از آنها آسان می‌شود. ما پیگیر هستیم تا شرکت‌هایی که دانش‌بنیان هستند و فعالیت‌هایی که تولید محتوا می‌کند از جمله اپلیکیشن‌نویسی و ایجاد شرکت‌های استارت‌آپ را برای تولید ثروت و افزایش اشتغال جوانان ایجاد کنیم.
فارغ‌التحصیلان IT که مهارت کافی ندارند
در این میان و با وجود تاکید وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بر درصد بالای فارغ‌التحصیلان حوزه ICT، عیسی منصوری -معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار- معتقد است به دلیل عدم انطباق بین آموزش‌های مرتبط با رشته IT و تقاضای موجود در بازار کار، فارغ التحصیلان این رشته عمدتا بیشترین آمار بیکاری در میان رشته‌های تحصیلی را دارند و می‌گوید: درحال حاضر بین نظام آموزش عالی و نیاز بازار کار تناسب لازم وجود ندارد و نیروهایی که در دانشگاه‌ها در رشته‌های IT فارغ‌التحصیل می‌شوند، از مهارت کافی برخوردار نیستند، از این رو لازم است تا آموزش‌های مرتبط با این رشته به تناسب تخصص مورد نیاز بازار عرضه شود.
همان‌طور که منصوری معتقد است، در بحث اشتغال‌زایی پروژه، تمرکز بر توسعه زیرساخت‌هایی نظیر سوئیچینگ و فیبر نوری و شبکه مثل اپراتورهای موبایلی و در زمینه تولید محتوا نیز تولید انیمشین، گیم و برنامه‌نویسی وجود دارد که ارزش افزوده بالایی را شامل می‌شود.
او همچنین با تاکید بر ارتقای سطح مهارت دانشجویان رشتهIT اظهار می‌کند: طرح مشترکی با وزارت ارتباطات دنبال می‌کنیم که به موجب آن در حوزه‌های IT و ICT با اولویت فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و جوانان جویای کار اشتغال‌زایی صورت گیرد که خوشبختانه از محل اجرای طرح در چهار استان کردستان، یزد، مازندران و خوزستان ۱۰۰ هزار فرصت شغلی ایجاد شده و پیش‌بینی ما برای سال آینده اشتغال ۱۲۰ هزار نفری است.
در چنین شرایطی با توجه به اهمیت اشتغال‌زایی و پتانسیل بالای حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات و البته عدم تناسب لازم بین نظام آموزش عالی و نیاز بازار کار که بیکاری فارغ‌التحصیلان رشته IT را سبب می‌شود، باید به بهبود مهارت‌های لازم این حوزه پرداخت. زیرا اگرچه فناوری اطلاعات در برخی بخش‌ها سرمایه‌گذاری اندکی را می‌طلبد اما از سوی دیگر قابلیت درآمدزایی بالایی دارد که البته معضل کمبود شغل را نیز حل خواهد کرد.